تجزيه باي‌پلات داده‌هاي دي‌آلل براي تحمل به تنش كم‌ آبي در گندم

Biplot Analysis of Diallel Data for Water Deficit Stress Tolerance in Wheat

تنش كم‌آبي يكي از مهمترين عوامل كاهش توليد محصول گندم است و شناخت ساختار ژنتيكي و نوع عمل ژن‌هاي كنترل‌كننده عملكرد دانه در شرايط تنش براي طراحي روش اصلاحي ضروري است. در اين مطالعه از يك طرح تلاقي نيمه دي­آلل (روش دوم گريفينگ) 9 × 9 براي مطالعه ساختار ژنتيكي عملكرد دانه گندم در شرايط تنش و غيرتنش استفاده شد. تجزيه تركيب­ پذيري به روش دوم گريفينگ براي هر دو سطح تنش و غيرتنش معني­ داري واريانس­هاي GCA و SCA را نشان داد كه نشان دهنده كنترل عملكرد دانه توسط اثرات افزايشي و غيرافزايشي ژن­ها مي‌باشد. نتايج تجزيه تركيب­ پذيري نشان داد كه در ميان والدين، ارقام قدس و بم بيشترين GCA را براي عملكرد دانه داشتند و بهترين تلاقي­ ها، ارگ × قدس، نويد × مغان، بم × الوند (در هر دو سطح رژيم آبياري) و بم × قدس (در شرايط تنش) بودند. از تجزيه باي‌پلات داده­ هاي دي ­آلل براي نمايش GCA و SCA والدها، تعيين گروه­هاي هتروتيك و بهترين تلاقي­ ها استفاده شد. به طور كلي با توجه به نتايج كسب شده، ارقام بم، قدس و ارگ علاوه بر تحمل به تنش و حفظ عملكرد در شرايط تنش خشكي، توانايي انتقال اين ويژگي­ها به هيبريدها را نيز داشتند و از آن­ها مي­توان در برنامه­ هاي اصلاحي براي بهبود تحمل به تنش استفاده كرد.

Drought stress is one of the most important factors involved in reducing wheat production and identifying genetic structure and gene action type in controlling grain yield in water stress condition is essential for choosing appropriate breeding methods. In this study, 9×9 one way diallel crosses were used to study the genetic structure of wheat grain yield at stress and non- stress conditions. Combining ability analysis by the second Griffing method for both conditions resulted in significant GCA and SCA variances, representing grain yield may be controlled by additive and non- additive effects of genes. The results of applying combining ability analysis indicated that among the parents, genotypes Ghods and Bam had the highest GCA for grain yield and the best specific crosses were Arg × Ghods, Navid × Moghan, Bam × Alvand (for both irrigation regimes) and Bam × Ghods (in stress condition). Biplot analysis of diallel data was used to display GCA and SCA for parents and to determine heterotic groups and the best crosses. In general, according to the results, Bam, Ghods and Arg were tolerant cultivars and had the ability to maintain yield in drought stress condition as well as to transfer these properties to the hybrids. So these genotypes can be used to improve stress tolerance in breeding programs.