خصوصيات روان سنجي پرسشنامه عوامل پيش بيني كنندگي پوسيدگي دندان در نوجوانان: برازش نظريه با روش تحليل عامل

Psychometric properties of questionnaire of predicting factors for dental caries in adolescents: Fitness theory through factor analysis

زمينه و هدف: كمبود ابزار قابل اعتماد و معتبر براي عوامل پيش بيني كننده پوسيدگي دندان در نوجوانان بر اساس مطالعه زمينه اي و نيز ارائه مدل هاي مناسب جهت پيشگيري از پوسيدگي دندان در اين زمينه مشهود است. پژوهش حاضر با هدف طراحي و روان سنجي پرسشنامه عوامل پيش بيني كنندگي پوسيدگي دندان در نوجوانان با روش تحليل عامل و ارائه مدل هاي پيشگيري انجام شد. مواد و روش ها: اين مطالعه توصيفي-تحليلي در سال 92-1391 در نوجوانان ساكن تهران انجام گرديد. در ابتدا مدل پيشگيري از پوسيدگي دندان و پرسشنامه عوامل پيش بيني كنندگي پوسيدگي دندان بر اساس مطالعه اي كيفي با روش گراندد تئوري طراحي شد. سپس 607 دانش آموز در بخش آناليز فاكتور اكتشافي و 400 دانش آموز 16-12 ساله در بخش آناليز فاكتور تاييدي با روش نمونه گيري سيستماتيك انتخاب شدند. پايايي ابزار با استفاد از روش هاي آزمون- باز آزمون و آلفاي كرونباخ و روايي آن با استفاده از روش هاي روايي صوري، محتوا و سازه تعيين شد. آناليز فاكتور اكتشافي با استفاده از نرم افزار SPSS نسخه 16 و آناليز فاكتور تاييدي با استفاده از نرم افزار lisrel نسخه 8.8 انجام و مدل هاي مناسب پيشگيري كننده در اين زمينه ارائه گرديد. يافته ها: تحليل عامل اكتشافي پرسشنامه، به استخراج هشت عامل (عوامل رفتاري، هراس، حمايت اجتماعي، باورهاي انگيزشي، نقش مدرسه، عناصر ياد دهنده، وضعيت اجتماعي-اقتصادي و ارزش دندان) انجاميد. نتايج تحليل عامل تاييدي نشان داد كه مدل 8 عاملي براي پيشگيري از پوسيدگي دندان در نوجوانان برازش مناسب دارد و مدل 4 عاملي آن قوي ترين مدل در اين زمينه مي باشد و 76 درصد از رفتار هاي مرتبط به سلامت دهان و دندان را پيش بيني مي كند. هم چنين نمره بازآزمايي و همساني دروني كل پرسشنامه به ترتيب برابر با 0.74 و 0.85 بود. نتيجه گيري: بر اساس يافته هاي پژوهش حاضر، پرسشنامه 38 گويه اي در رابطه با عوامل پيش بيني كنندگي پوسيدگي دندان، داراي روايي و پايايي مناسب بوده و مدل هاي ارائه شده مي تواند در طراحي برنامه هاي آموزشي قابل استفاده باشد. هم چنين در فعاليت هاي پژوهشي آينده و در گروه هاي متفاوت دانش آموزان مي توان اين ابزار را به كار برد.

Background: There is an absence of a valid and reliable tool basedon a field study for predictingfactors related to dental caries in adolescents. Also the lack of preventivemodels of tooth decay has been perceived. The aim of thisstudy was to design preventive models by assessing psychometric properties of questionnaire of predictive factors for dental caries inadolescents using factor analysis. Materials and Methods: This descriptive analytical research was done in 2013-14onadolescents who lived in Tehran city.First, model and questionnaire of predictive factors for dental caries in adolescents were designed based on qualitative research using grounded theory. Using systematic samplings,607 studentsand 400 students (12 and 16 years old) were selected for Exploratory Factor Analysis and Confirmatory Factor Analysis respectively. The reliability of the questionnairewas calculated by two different methods: Cronbach'salphaand test-retest. Also, in order to determine the validity of the scale, we used three methods including face validity, content validity, and construct validity. Exploratoryand ConfirmatoryFactorAnalysis were done bySPSS softwareversion 16 and LISLER softwareversion 8.8 respectively. Finally, appropriate models for preventing of tooth decay were presented. Results: During exploratory factor analysis, eightfactors developed: behavioral factors, fear, social support, motivational beliefs, role of school, instructive elements, socio – economic status, and value of teeth. Results of confirmatory factor analysis showed that the eightfactor model for preventing of dental caries fit Iranian adolescents and the four-factor model isthe strongest predictor of oral health behaviorwhich foresees 76% of behaviors related to oral and dental health.Also test-retest scoreobtained 0.74 and internal consistency was 0.85. Conclusion:Based on the results of this study, the validity and reliability of the38-item questionnaires of predictive factors for dental caries in adolescents is acceptable and suitable. Therefore the presented models can be used in designing educational programs. Also this tool can be applied in future researches and different groups of students.