پهنه بندي كيفي تغييرات فصلي نيترات و آمونياك در چاههاي تامين كننده آب شرب شهرستان بابل با استفاده از سامانه GIS

Quality zoning of seasonal changes in nitrate and ammonia in drinking water wells of Babol city using GIS system

زمينه و هدف: منابع آب هاي زير زميني، بخش مهمي از منابع تامين آب شهري را تشكيل مي دهند. يكي از چالش هاي جدي در راستاي تامين و ارتقاي سلامت جامعه، افزايش تدريجي ميزان نيترات در آب آشاميدني جوامع مختلف دنيا مي باشد. هدف از اين تحقيق، بررسي تغييرات فصلي ميزان نيترات و آمونياك در چاه هاي تامين كننده آب شرب بابل با استفاده از نرم افزار GISدر فصول مختلف سال هاي89-1388 مي باشد. مواد و روش ها: اين مطالعه توصيفي تحليلي از نوع مقطعي است كه بر روي چاه هاي تامين آب شرب بابل درطول سال هاي 89-88 انجام-گرفته است. از 20 چاه آب شرب شهر بابل در فصول مختلف، نمونه برداري برطبق روش استاندارد صورت گرفته و در نهايت، 80 نمونه آب مورد آناليز قرارگرفته است. جهت اندازه گيري مقادير نيترات و آمونياك، از دستگاه اسپكترو فتومتر مدل DR2000 و طول موج هاي 500 و 425 نانومتراستفاده-شده است. جهت تجزيه و تحليل كيفي و نوسانات فصلي غلظت نيترات و آمونياك مكان هاي مختلف، از سيستم هاي اطلاعات جغرافيايي، نرم افزار ArcGIS استفاده شد. يافته ها: نتايج نشان داده كه بيشترين ميزان نيترات در فصل تابستان (23.68 ميلي گرم درليتر) و كمترين آن در فصل زمستان (14ميلي گرم در ليتر) بوده-است. درحالي كه بيشترين مقدار آمونياك در فصل بهار (0.43 ميلي گرم در ليتر) و كمترين آن در فصل تابستان(0.06 ميلي گرم در ليتر) به دست آمده است. همچنين نتايج نشان داده كه فقط در چاه شماره 5 واقع در روستاي كته پشت سفلي، غلظت نيترات روند افزايش داشته است و در بقيه چاه ها، داده ها به ترتيب روند افزايشي و كاهشي در غلظت نيترات و آمونياك نشان داده اند. نتيجه گيري: نتايج بيانگر آن است كه ميزان نيترات و آمونياك در كليه نمونه ها، كمتر از مقادير توصيه اي سازمان بهداشت جهاني مي باشد. جهت جلوگيري از افزايش غلظت آمونياك و نيترات در منابع آب هاي زيرزميني، آموزش مداوم به كشاورزان در زمينه استفاده صحيح ازكودهاي شيميايي و نيز ساخت و بهره برداري از سيستم هاي جمع آوري فاضلاب شهري توصيه مي گردد.

Background: Underground water resources constitute an important part of urban water resources. One of the serious challenges in ensuring and promoting community health is gradual increase in nitrate levels of drinking water of communities across the world. The purpose of this study was to investigate the seasonal variation of nitrate and ammonia levels in drinking water wells of Babol city using GIS software, in 2010-11. Materials and Methods: This cross-sectional analytical study was performed on drinking water wells of Babol city in 2010-11. Sampling was done according to a standard method from 20 drinking water wells, in different seasons; and in final, 80 water samples were analyzed. Nitrate and ammonia concentration of samples was measured using Spectrophotometer DR2000 (Hach company) in 500 and 425 nm, respectively. For qualitative analysis and seasonal fluctuation of nitrate and ammonia concentration of different areas, Geographic information systems , ArcGIS, was used. Results: The results showed that the highest amount of nitrate was in summer (23.68 mg/l), and the lowest was in winter (14 mg/l). While the highest and the lowest amount of ammonia was in spring (0.43 mg/l) and summer (0.06 mg/l), respectively. Also, the results showed that only in well number 5 located in Kate Sofla village, nitrate concentration had increasing trend, and in the remaining wells, nitrate and ammonia concentration, had an increasing and a decreasing trend, respectively. Conclusion: The results indicate that nitrate and ammonia levels in all samples were lower than the WHO recommendations. To avoid increasing in the ammonia and nitrate concentrations in the underground waters, ongoing training to farmers on the proper use of chemical fertilizers, as well as the construction and operation of wastewater collection systems are recommended.