بررسي چگونگي رويارويي امام علي (ع) با مسائل كلامي، در نهج‌البلاغه

در دوران رسالت پيامبر (ص)، انديشه‌هاي فكري و كلامي، مسلمانان را با مشكل چنداني مواجه نمي‌كرد، اما با رحلت ايشان و در پي تحولات سياسي و اجتماعي گسترده‌اي كه جامعه اسلامي به خود ديد، مسائل عقيدتي گاه نه به عنوان باور شخصي مسلمان، بلكه نماد جرياني انشعاب‌يافته از امت يكپارچه اسلامي به شمار مي‌آمد. در اين ميان، امام علي (ع) گو اينكه از حكومت كنار گذاشته شد و عرصه براي ايشان تنگ آمد، اما چون حكومت فقط يكي از شئون امامت است، در دوران عزلت، به قدر ميسور، انديشه‌هاي صحيح كلامي را تبيين كرد و آنگاه كه زمام حكومت را با قدرت به دست گرفت، در شناسايي انحرافات فكري و بيان عقيده صحيح دريغ نورزيد. در نهج‌البلاغه گوشه‌اي از اين رويارويي‌ها منعكس شده است. اين پژوهش كه با روش توصيفي‌تحليلي سامان يافته، در پي پاسخ به اين پرسش است كه: مهم‌ترين موضوعات كلامي پيش روي امام علي (ع) كدام است و مواجهه ايشان در نهج‌البلاغه چگونه است؟ يافته‌هاي تحقيق حكايت از آن دارد كه امام (ع) با سه ابزار قرآن، سنت و عقل به مواجهه با موضوعات كلامي، از جمله امامت، كفر و ايمان، حكميت در دين، قضا و قدر، و تشبيه و تنزيه، برخاستند.