واكاوي تاريخي تفاوت‌ مواجهه امام هادي (ع) و معتزله با مسئله خلق قرآن

نظريه خلق قرآن يا قِدم و حُدوث قرآن، از مباحث كلامي  است كه مناقشات فراواني را ميان متكلمان مسلمان ايجاد نمود. معتزله، از مدافعان اصلي نظريه خلق قرآن شناخته شده‌اند. امامان معصوم (ع) نيز با آن نظريه قدم قرآن به مخالفت برخاستند. مقاله پيش رو سعي كرده است به اين پرسش اصلي پاسخ دهد كه بر اساس مستندات تاريخي، چه تفاوت‌هايي ميان مواجهه امام هادي (ع) و معتزله با نظريه خلق قرآن وجود دارد. يافته‌هاي مقاله، اين فرضيه را تأييد مي‌كند كه به‌رغم پافشاري معتزله در ترويج انديشه خلق قرآن، امام هادي (ع) آن را جدالي بيهوده دانسته، شيعيان را از ورود به اين مباحث به شدت نهي مي‌كرد. ايشان برخلاف معتزله از تصريح به واژه مخلوق، براي قرآن كريم خودداري كرده و در بيان عقيده خويش درباره قرآن كريم، به «كلام اللّه» بودن آن، بسنده مي‌كرد. موضع امام هادي (ع) سبب شد كه ايشان و شيعيانش، از مظان تكفير و تبعات سياسي، اقتصادي و اجتماعي آن مصون بمانند.