مقايسه‌ي برخي روش‌هاي ميان‌يابي زمين‌آماري و قطعي در برآوردن عمق آب زيرزميني (مطالعه‌موردي: دشت ايرانشهر-بمپور)

در اين تحقيق برخي روش هاي ميان يابي براي تخمين عمق آب زيرزميني دشت ايرانشهر بمپور در سه مقطع زماني 1382، 1386 و 1391 در ماه‌هاي ارديبهشت و مهر مورد ارزيابي قرار گرفتند. داده هاي عمق آب مربوط به 42 تا 48 حلقه چاه موجود در سطح دشت بودند. روش هاي مورد استفاده شامل كريجينگ معمولي (OK)، كريجينگ عام (UK)، وزن‌دهي عكس فاصله (IDW)، توابع پايه شعاعي (RBF) و چند جمله‌اي محلي (LPI) بودند. براي ارزيابي عملكرد روش‌ها، از فن اعتبارسنجي متقابل و معيارهاي آماري ضريب تبيين (R2)، جذر ميانگين مربعات خطا (RMSE)، و ميانگين انحراف خطا (MBE) استفاده شد. نتايج تحليل آماري حاكي از بالا بودن واريانس و ضريب تغييرات عمق آب زيرزميني و افزايش متوسط عمق آب در طي سال هاي گذشته، بويژه از سال 1382 تا 1386 به دليل وقوع خشكسالي بوده اند. براي تشخيص روند از ترسيم نيم تغييرنماي جهت دار عمق آب زيرزميني در هر دوره استفاده شد. روش UK با مدل كردن رويه روند با استفاده از چندجمله اي هاي درجه 1 و 2 و مقايسه مدل هاي مختلف نيم تغييرنما مورد ارزيابي قرار گرفت. بر اساس نتايج ارزيابي متقابل از بين روش‌هاي زمين‌آماري (OK و UK)، روش OK براي سال‌هاي 82 و 91 با مدل نيم تغييرنماي كروي، و روش UK با مدل نيم تغييرنماي‌ Jbessel و درجه روند 2 و 1 به ترتيب براي ارديبهشت و مهر 86 بالاترين دقت را داشتند. از طرفي، نتايج ارزيابي متقابل، نشان دادند كه از بين تمامي روش هاي ميان يابي به كار گرفته شده، روش قطعي LPI با RMSE برابر با 6/94، 5/87 و 8/65 متر به ترتيب براي ارديبهشت ماه سال هاي 1382، 1386، و 1391 و 6/86، 6/54 و 8/68 متر به ترتيب براي مهرماه سال هاي 1382، 1386 و 1391 بهترين روش ميان‌يابي بوده است. نقشه‌هاي پهنه‌بندي به دست آمده حاكي از افت سطح آب زيرزميني، و وقوع بحران آب در سال هاي اخير در سطح منطقه مي‌باشد، بنابراين، به منظور استفاده بهتر از منابع آب و دسترسي به كشاورزي پايدار در منطقه، بايستي راهكارهاي مديريتي از جمله كنترل برداشت، تغيير الگوي زراعي و دگرگوني روش‌هاي آبياري در نظر گرفته شوند.