پديد آورندگان :
صفربيرانوند ، مريم - گروه محيط‌زيست , صفربيرانوند ، مريم - گروه محيط‌زيست , اماني پور ، حكيمه - گروه محيط‌زيست , اماني پور ، حكيمه - گروه محيط‌زيست , بطالب‌لوئي ، صديقه - گروه محيط‌زيست , بطالب‌لوئي ، صديقه - گروه محيط‌زيست , غانمي ، كمال - گروه شيمي , غانمي ، كمال - گروه شيمي , ابراهيمي ، بهروز شركت آب منطقه‌اي لرستان , ابراهيمي ، بهروز شركت آب منطقه‌اي لرستان
كليدواژه :
آبخوان , دشت مركزي لرستان , شاخص اشباع , نسبت‌هاي يوني , نمودار گيبس
چكيده فارسي :
كاهش كميت و كيفيت آب به‌دليل اضافه برداشت و تداوم خشكسالي، خسارات جبران‌ناپذيري به منابع آب‌زيرزميني استان لرستان وارد كرده‌است. دشت مركزي يكي از دشت‌هاي حوضه‌‌آبريز خرم‌آباد كه در اين پژوهش به مطالعه آن پرداخته‌شده‌است، نيز در سال‌هاي اخير دچار افت سطح آب گرديده است. مديريت منابع آب، مهمترين و راهبردي‌ترين روش براي كنترل اين بحران روزافزون مي‌باشد. گام نخست براي دستيابي به اين هدف، ارزيابي هيدروشيميايي آبخوان است. بدين‌منظور، پارامترهاي EC، pH، TDS، آنيون‌ها و كاتيون‌هاي اصلي در 40 نمونه با پراكندگي مناسب در كل آبخوان اندازه‌گيري‌شد. براي بررسي و تعيين عوامل تأثيرگذار بر كيفيت آبخوان، از نسبت‌هاي يوني، شاخص‌اشباع و نمودارهاي گيبس، تبادل يوني و TDI استفاده‌شد. نمودار پايپر نشان داد كه كل آبخوان داراي تركيب بي‌كربناته‌كلسيك و متأثر از گسترش و انحلال سازندهاي كربناته در محدوده‌ي مطالعاتي است. براساس نسبت‌هاي يوني مشخص‌گرديد كه تركيب آب متأثر از هوازدگي سنگ‌هاي كربناته، كاني‌هاي پلاژيوكلاز و در مرحله بعدي، فرآيندهاي تبادل يوني مستقيم و معكوس مي‌باشد. محاسبه شاخص‌اشباع نشان‌داد كه به‌دليل تشكيلات زمين‌شناسي، آبخوان نسبت به كاني‌هاي ژيپس، انيدريت و هاليت، تحت‌اشباع و نسبت به آراگونيت، كلسيت و دولوميت فوق‌اشباع است. براساس نمودار گيبس مشخص‌شد كه هوازدگي، فرآيند غالب در تعيين كيفيت آب مي‌باشد و تبادل يوني ديگر فرآيندهاي مؤثر در كيفيت است. اثر تبادل يوني توسط نمودارهاي تركيبي نيز به‌وضوح قابل‌مشاهده‌است. افزايش غلظت كل املاح محلول در آبخوان عمدتاً متأثر از افزايش يون‌هاي كلسيم، منيزيم و بي‌كربنات است و يون‌هاي سديم و سولفات در درجه دوم اهميت قرارمي‌گيرند. يون‌هاي كلر و پتاسيم در كل آبخوان غلظت تقريباً ثابتي دارند.
