نقد اُسطور هاي دو رُمان مَلَكوت و يَكُليا

Mythological criticism of the novels Heavenly Kingdom and Yakolya and Her Loneliness

از نظر علم روان‌شناسي آرزوهاي واپس‌زده‌ي نويسنده وروياهاي نافرجام روزانه، مي‌توانند در آثار هنريِ نويسنده تحقّق بيابند؛ اين‌گونه آثار سمبليك و نمادين سخن مي‌گويند و از اُسطوره‌ها بهره مي برند. اُسطوره‌ها هنگام بازسازي، به اقتضاي زمانه، معاني جديدي مي‌يابند و تعبير مضامين مختلف زندگي را عهده‌دار مي‌شوند و به طور كلّي رنگ عواطف و آرزوهاي حاكم بر محيط روشنفكري را مي‌گيرند. هر نسل، اُسطوره‌ها را بنا به نيازها، باورها و انگيزش‌هاي ايدئولوژيك خود دريافت و تأويل مي‌كند؛ پرداختن نويسندگان پس از كودتاي 28 مرداد نيز به عوامل محدود كننده‌اي چون جنگ، رنج، گناه و مرگ حاكي از آن است كه فرد يا اجتماع، يك بحران وجودي بنيادين را تجربه مي‌كند. در داستان‌هاي اُسطوره‌اي همچون ملكوت و يَكُليا و تنهايي او يادآوري فكر مرگ كه در هرلحظه از زندگي، حضور دارد سعادت و شادي زندگي اشخاص را نابود مي كند. بهرام صادقي و تقي مدرسي به شيوه‌ي سورئاليست‌ها در زندگي روزمره و درهرجريان عادي، عامل خرق عادت را جستجو مي‌كنند و اُمور غريب و مافوق طبيعي را آشنا و در دسترس بشرمي‌گذارند. در دنياي وهم آميز ايشان، عجيب‌ترين حوادث، عادي و طبيعي مي‌نمايد. اختناق حاكم برجامعه و فردگرايي، نويسندگانِ روشنفكرِ اين دو رُمان را به بي‌مسئوليّتي و لذّت‌جويي فرا مي‌خواند و با دادن جنبه‌اي اُسطوره‌اي به دردهايي كه نتيجه‌ي وضعيت اجتماعي- تاريخي خاصي است به آن‌ها كلّيت مي‌بخشند، آن‌ها را در جامه‌ي اُسطوره مي‌پيچند و دردهاي ازلي و ابدي بشر مي‌پندارند. يكي از زمينه‌هاي متنوع نقد اُسطوره‌اي، بر اساس كاربرد آن، نقد كهن الگويي است؛ در اين نوع نقد، اثر ادبي به پيش نمونه يا ژرف ساخت كهن الگويي تأويل مي‌شود. در اين مقاله دو رُمان مذكور، با رويكرد نقد كهن الگويي بررسي مي‌گردند.

Psychology as a science indicates that the suppressed wishes of a writer and his daily unfulfilled dreams could be realized in his works, but these works are narrated through symbols and motifs as well as myths. The restructured myths, however, find new meanings due to the time they are used, and so reflect different themes and interpretation of life. In this way they bear an intellectual aura. Each generation receives and interprets the myths in accordance with his needs, motivations and ideological beliefs. The post-coup (August, 19th, 1953) generation of writers deal mostly with themes of war, suffering, sin and death, indicating that the individuals or the society experiences a significant crisis of being. In stories of Heavenly Kingdom and Yakolya and Her Loneliness the recurring theme of death wipes out the pleasant and delightful living of characters. Bahram Sadeqi and Taqi Modarressi substitute, in a surrealistic style, the usual with the unusual, and make the strange and supernatural consequences familiar. Weir and bizarre events appear quite conventional and customary in their illusory world. Believing in individualism and the then social suppression drives the intellectual writers of these two stories refer to the burden of a difficult life derived from specific socio-historical conditions as mythical pains of human beings. Archetypal approach on the background of mythological criticism has a literary work interpreted as a prototype or archetype, and this research studies the above-mentioned stories via an archetypal approach.