زيبايى شناسى خويشتن خواه نقش سرشت مشترك زيستى در داورى زيبايى

زيبايى و چگونگى ادراك آن؛ در اين مقاله با رويكرد روانى زيستى به بررسى تأثير ويژگى هاى كالبدى انسان، در شكل گيرى معيارهاى ذهنى داورى زيبايى پرداخته مى شود. بخش نخست، به ذكر خلاصة آراى فلاسفه و روان شناسان در مورد ماهيت دو بنيان اساسى ادراك يعنى غريزه و تجربه اختصاص دارد. در اين بخش ضمن هم نوايى با نظر فيلسوفان و روان شناسانى كه بنيان هاى داورى هاى زيبايى شناسى انسان را توأمان به هر دو امر تجربه و غريزه نسبت مى دهند، به بررسى تأثير ويژگى هاى اندام هاى انسانى بر شكل گيرى غرايز انسانى خصوصاً غريزة خويشتن خواه انسان، پرداخته شده است. در بخش دوم، اين فرضيه مطرح مى شود كه غريزة خويشتن خواه انسان موجب بروز خصيصه اى ذهنى در او مى شود كه ضمن القاى شخصيت و هويت انسانى به اشيا و موجودات پيرامون، از كشف ويژگى هاى اندام واره اى در طبيعت و مصنوعات اطراف خود، خشنود و محظوظ مى شود. در ادامه با بيان تناظر تطبيقى ويژگى انسان وارگى در متون ادبى و حوزه هاى هنرى و معمارى، به اثبات فرضيه و توضيح ريشه هاى روانى- زيستى « زيبايى خويشتن خواه » پرداخته مى شود. اين تلاش ها فرصت معرفى مختصات نقطة قابل اتكا و غيرنسبى در قضاوت هاى زيبايى شناسانه، يعنى ذهن تطبيق يافته و خوگرفته با كالبد انسانى را فراهم مى آورد كه به باور اين مقاله، سرچشمة قضاوت ها و داورى هاى زيبايى شناسانة انسان است. در پايان، مقاله به اين جمع بندى مى رسد كه جذابيت هاى معمارانه برخاسته از اين ويژگى ها به سبب ريشة زيستى مشترك انسان، زمان تماشاى طولانى و مقبوليت ذهنى انسانى بيشترى دارند.