تعيين سهم ترافيك در آلودگي هواي كلان‌شهر تهران و الزامات فناورانه براي بهسازي آن

آلودگي هوا در تهران رفتار سيستمي دارد و ورودي‌ها و خروجي‌هاي آن مشخص است. با در نظر داشتن تعداد پارامترها و اهميت پيامدها، تأثير متقابل عوامل، تنوع راه‌كارها و سختي سنجش و پايش متغيرهاي مرتبط، اين موضوع از مصاديق يك سيستم پيچيده است. در اين مقاله به شناخت علل اصلي بروز آلودگي هوا در شهر تهران و تخمين سهم هر كدام از علل آلودگي از جمله ترافيك در پيدايش آلاينده‌هاي اصلي ‌پرداخته شده است. اين كار با رسم نمودار علت و معلول يا نمودار استخوان ماهي و استفاده از نظرسنجي از خبرگان و روش وزن‌دهي با توجه به نوع و شدت پيامدهاي آلودگي هوا انجام شده است. با توجه به سهم بسزاي ترافيك در بروز آلودگي هوا، الزامات تكنولوژيك اعم از زيرساختي، سخت‌افزاري، نرم‌افزاري، اجتماعي و فرهنگي، براي كاهش ترافيك پايتخت و كنترل شاخص‌هاي ترافيك در محدوده استاندارد مطرح شده است. اهم شاخص‌هاي ترافيكي ذكر و مقادير آنها در تهران در سال‌هاي 1384 و 1390 ارائه شده است. تجزيه و تحليل مقادير شاخص‌هاي مزبور، برآوردي از اثربخشي و كارايي نتايج اقدامات بهبوددهنده ترافيك در خلال سال‌هاي يادشده در بالا را مي‌دهد. با توجه به معضل آلودگي هوا و ترافيك شديد در بسياري از كلان‌شهرها و مراكز استان‌هاي ديگر كشور، به‌ ويژه در ساعات اوج صبحگاهي و عصرگاهي، نتايج اين مقاله علاوه بر تهران، مي‌تواند مورد الگوبرداري براي ديگر شهرهاي بزرگ قرار گيرد.