سن‌ سنجي، پترولوژي، ژئوشيمي و تكتونوماگماتيسم سنگ‌ هاي حد واسط و مافيك كمپلكس پلوتونيك برنورد (شمال‌ غرب بردسكن)

كمپلكس پلوتونيك برنورد واقع در زون ساختاري تكنار، در شمال خرد قاره ايران مركزي و در20 كيلومتري شمال‌غرب شهرستان بردسكن قرار دارد. اين مجموعه با سني معادل اواخر پركامبرين (نئوپروتروزوئيك)، نتيجه فعاليت ماگمايي وسيع شمال خرد قاره ايران مركزي در اثر پديده كوه‌زايي كاتانگاهي است. مشابه اين ماگماتيسم در شمال خرد قاره ايران مركزي به‌صورت كمربند ولكانو پلوتونيك خواف كاشمر بردسكن همچون گرانيتوئيدهاي كاشمر وجود دارد. اين كمپلكس بزرگ‌ مقياس در واقع مجموعه‌اي گرانيتوئيدي شامل سنگ‌هاي گرانيتي، گرانوديوريتي، توناليتي و گرانوفيري است كه بخش مركزي آن از يك گروه واحدهاي گابرويي، ديوريتي و كوارتزديوريتي تشكيل‌شده است. بافت اصلي اين سنگ‌هاي حدواسط و مافيك، گرانولار متوسط تا درشت‌بلور است و بافت‌هاي پورفيروئيد به‌ويژه در سنگ‌هاي حدواسط و بافت‌هاي پوئي كليتيك و ساب افيتيك در سنگ‌هاي گابرويي به‌صورت پراكنده به چشم مي‌خورد. كاني اصلي فرومنيزين ‌دار سنگ‌هاي مافيك و حدواسط، كاني هورنبلند است و در نمونه‌هاي كوارتزديوريتي، بيوتيت نيز ديده مي‌شود. سنگ‌هاي حدواسط و مافيك كمپلكس پلوتونيك برنورد از لحاظ ژنتيكي با سنگ‌هاي گرانيتوئيدي اين مجموعه ارتباطي مستقيم دارند. از لحاظ ارتباط صحرايي و بررسي‌هاي سني چنين مشخص مي‌شود كه اين واحدهاي مافيك و حدواسط نسبت به واحد گرانيتي و ديگر واحدهاي نفوذي اسيديي اين كمپلكس قديمي‌تر بوده و توسط اين واحدها قطع شده ‌اند.; بر اساس سن‌سنجي ديوريت‌هاي منطقه برنورد با استفاده از كاني زيركن به‌روش U-Pb، سن اين توده‌هاي نفوذي 4.32± 551.96 ميليون سال قبل (اواخر پركامبرين) به‌دست آمده است. بر پايه بررسي‌هاي ژئوشيميايي، تحولات ماگمايي اين سنگ‌ها از نوع تولئيتي و كالك‌آلكالن بوده و شاخص اشباع از آلومين اين سنگ‌ها متاآلومين است. ديوريت‌ها و گابروهاي برنورد از نوع پتاسيم متوسط بوده و از لحاظ ويژگي‌هاي ژئوشيميايي نسبت به عناصر ناسازگار La, Rb, K, U, Pb به‌همراه Th غني‌شدگي نشان مي‌دهند؛ در‌ حالي‌كه عناصري مانند Nb, Ti, Ta, Sr, Ba تهي‌شدگي شاخصي را در مقايسه با كندريت ارائه مي‌دهند.; ويژگي ايزوتوپي i(143Nd/144Nd) ديوريت‌ها و گابروهاي برنورد در گستره 0.51203 تا 0.51214 به‌دست آمده است. مقدار عددي نسبت i(87Sr/86Sr) اين توده‌هاي نفوذي در گستره 0.7038 تا 0.7135 اندازه ‌گيري شده است. مقدار عددي ƐNd(T=552) ديوريت‌ها و گابروهاي برنورد از 2.0 تا 4.0 به‌دست آمده است. مقادير پايين i(87Sr/86Sr) نمونه‌هاي ديوريت و گابروهاي منطقه برنورد و مقادير Ɛ0Nd(present) اين توده‌هاي نفوذي كه 0.2 تا 4.0 محاسبه‌شده است، نشان‌دهنده آن است كه توليد چنين توده‌هاي نفوذي مي ‌تواند به منبعي از گوشته بالايي يا پوسته قاره‌‌اي زيرين تحت آلايش قرار‌گرفته شده، نسبت‌داده شود. محيط تشكيل اين دسته از سنگ‌هاي كمپلكس پلوتونيك برنورد، حاشيه فعال قاره و محيط كمان آتشفشاني است كه مي‌تواند به فرورانش پوسته اقيانوسي موجود بين خرد قاره ايران مركزي و بلوك افغان مرتبط باشد.