نظريه جديد در خصوص زمان و گراديان حرارتي پوسته اقيانوسي فرورانده شده با تأكيد بر سنگ ميزبان دولوميت و شيل در تشكيل كانسارهاي سرب و روي كمربند ايرانكوه- آهنگران

كمربند ايرانكوه - آهنگران يكي از مهم‌ترين زو‌ن‌هاي كاني ‌سازي سرب و روي ايران است كه با روند شمال‌غربي جنوب‌شرقي در مركز زون ساختاري سنندج- سيرجان واقع‌شده است. سه منطقه ايرانكوه، آهنگران و حسين ‌آباد به‌عنوان مثال موردي در اين مقاله بررسي شده ‌اند. بر پايه شواهد زمين‌شناسي، ساختاري، شكل و نوع كاني ‌سازي، شيمي محلول هيدروترمالي، آلتراسيون و پاراژنز مينرالي و مقايسه با انواع ذخاير سرب و روي، كليه كانسارهاي سرب و روي كمربند ايرانكوه آهنگران از نوع MVT هستند. اين كانسارها با گسل ‌هاي تراستي مرتبط بوده و در زون ساختاري جلوي كماني مربوط به پوسته اقيانوسي فرورونده جوان و داغ تشكيل شده ‌اند. در چنين پوسته ‌هايي قبل از رسيدن به اعماق 40 كيلومتري، بيش از 90 درصد آب اقيانوسي آزاد و سيليكات‌هاي غني از منيزيوم شكسته مي ‌شوند. فلزات بخشي از پوسته اقيانوسي و بخشي از پوسته قاره‌ اي تأمين شده است. از آنجايي‌كه گسل ‌هاي تراستي سنگ ‌هاي ژوراسيك تا كرتاسه بالايي را قطع كرده ‌اند و با توجه به تعيين سن دقيق انجام‌شده در ايرانكوه، كاني‌سازي ‌هاي اين كمربند در دامنه سني بين 66 تا 56 ميليون سال پيش اغلب در پالئوسن شكل گرفته ‌اند.; شيمي محلول كانه‌دار ذخاير MVT فقير از Si و غني از Mg و Fe است. چنين سيالي همراه با فلزات از طريق گسل‌هاي تراست بالا آمده است و در سنگ ميزبان دولستون (ايرانكوه و آهنگران) يا شيل سيلتستون (حسين آباد و بخشي از ايرانكوه و آهنگران) كاني‌ سازي انجام‌شده است. تفاوت‌هاي فاحشي در نوع پاراژنزها، آلتراسيون، شكل، ابعاد، ميزان ذخيره و عيار در كانسارهاي اين كمربند ديده مي ‌شود كه توسط نوع سنگ ميزبان كنترل‌شده است.; با استناد به تمام شواهد سنگ‌شناسي، آلتراسيون، شكل و حالت كاني‌ سازي، وجود گسل ‌هاي تراست، پاراژنز مينرالي و موقعيت خاص زمين‌ شناسي و جغرافيايي ارائه‌شده، مي‌توان براي اكتشاف ذخاير MVT پنهان در اين كمربند اقدام كرد.