گذار از دوگرايي فرهنگ والا - عامه‌پسند (دربارۀ ديالكتيك نزاع فرهنگي)

A way out of the dualism of high culture/low culture (On the dialectic of cultural struggle)

تلاش اين جستار واكاوي تز «ديالكتيك نزاع فرهنگي» به­ منظور نشان­ دادن راهي براي برون­رفت از دوگرايي فرهنگ والا/عامه ­پسند است. سيطرۀ اين دوگرايي بر مبحث تحليل و ارزيابي فرهنگ بر كسي پوشيده نيست و تا همين اواخر صف ­بندي­هاي نظري بر مبناي طرفداري­ يا ضديت­شان با يكي از دو شق همين دوگرايي بوده است. بنا به استدلال اين جستار، تز «ديالكتيك نزاع فرهنگي» كه نوگرامشي­گرايان در تحليل وضعيت فرهنگيِ مدرنيتۀ متأخر مطرح كرده­اند طريقي براي فايق ­آمدن بر اين دوگرايي يا بن­بست نظري و چرخۀ عبث است. تأملي تاريخي در مناقشۀ والا/ عامه­ پسند روشن مي­سازد كه نه فقط اين دو شق دو ذاتِ مستقلِ جدا از هم نيستند، بلكه كل معنا و محتواي­شان به­ طرزي سلبي به هم وابسته است؛ به­ بيان­ ديگر، هر دو مقوله­ هايي ته ي­اند كه بسته به ديگريِ غايب ­شان دلالت متفاوتي به ­خود مي­گيرند. بااين­كه درك عميق وضعيت فرهنگي معاصر بدون تعمق تاريخي/نظري در اين دوگرايي اساساً ممكن نيست، گرفتار ماندن در اين مناقشۀ بي­پايان حاصلي جز ابهام ­افزايي نخواهد داشت. ايدۀ اصلي تز ديالكتيك فرهنگي اين است كه كل خصايل، كيفيات و معيارهايي كه مبناي تقسيم­ بندي توليدات فرهنگي به والا/ عامه­ پسند (يا هر عنوان ديگري) هستند در متن قلمروي از روابط و مناسباتِ عيني، كه عرصۀ نزاع بين اِعمال سلطه و ابراز مقاومت است، به ­شيوه ­اي اساساً تعين­ ناپذير برساخته مي­شوند و لذا درك و تحليل فرهنگ در گرو فهم اين منازعه و كنارگذاشتن دوگرايي­هايي است كه خود محصول اين منازعه ­اند.

This research is an attempt to explain the main tenants of the thesis named “the dialectic of cultural struggle” as a way of overcoming the dualism of high culture/low culture. The domination of this dualism on the field of cultural analysis is a well-known phenomenon and until recently much of the theoretical controversies has been done according to this. Our main argument is that the thesis of “the dialectic of cultural struggle” (formulated by neo-Gramescians) provides a way out of this dilemma. A historical reflection in high/low debate shows that these two are not separate and independent entities but their contents and meanings are intertwined in a negative way. In other words, high and low culture are empty categories that their significance depends on their “absent other”. Describing the contemporary cultural situation is not possible unless we understand this dualism, but to stay within the limits of this dualism has no analytic result. The main idea of the thesis of “the dialectic of cultural struggle” is that the qualities and criteria of what is high and low culture arise from objective contexts of power/resistance relations.