شبكه‌هاي اجتماعي به مثابه حوزه‌ عمومي: تحليل پژوهش‌هاي انجام‌شده در ايران

A survey on studies on Social network as public sphere in Iran

فضايِ مجازي را مي‌توان عرصه­اي پيچيده از روابط انساني در تمامي ابعاد و لايه‌هاي دانست كه در عصر مدرن، در ميانِ جهانِ اجتماعيِ كنشگران ظهور نموده و تا حدي نيز جاي خود را در جامعه ايران بازكرده است. اين فضايِ ايجاد شده انساني دارايِ سطوح و كاركردهاي گوناگوني است كه درخور تأمل، انديشه­ ورزي و تبيين علمي است. بر اين مبنا، هدف اساسي اين مقاله، بررسيِ انتقاديِ مباحثِ مرتبط با پژوهش ­هاي علمي است كه ذيلِ عنوان ارتباط بينِ نسبتِ شبكه‌هاي اجتماعي و ايده حوزه عمومي در معناي هابرماسي كلمه نگارش شده­اند. روش پژوهش حاضر تحليلِ متن است. متوني كه مورد تحليل قرار گرفتند و حجم نمونه، نُه كارِ پژوهشي است كه به روش نمونه‌گيري اشباع نظري انتخاب شده­اند. نتايج پژوهش حاكي از آن است كه پژوهشگران در اين عرصه قائل به دو خوانش از شبكه اجتماعيِ فيس­بوك هستند كه در دو تيپ آرمانيِ مخالفان و موافقان قرار مي‌گيرند. نگارندگانِ مقاله برآنند كه مي‌توان از استدلال‌هاي پژوهشي صورت­گرفته در اين مقالات پژوهشي فراتر رفت و خوانشي مشروط از فضايِ مجازي به‌مثابه حوزه عمومي داشت.

Cyberspace could be defined as a complex area of human relations in all dimensions and layers which has appeared in the social world of actors and nearly found its place in Iran society in the modern era. This created human space has various levels and functions which are worthy of reflection, deliberation and scientific explanation. Based on that, this article aims to critically scrutiny the issues related to the scientific researches which follow the relationships between social networking sites and the idea of Habermas's public sphere.
The method of this research is text analysis, and its sample size is nine research works which have been analyzed. The results suggest that researchers in this field believe in two readings of the social network of Facebook, which are two ideal types: pros and cons. The authors believe that it's possible to go beyond the arguments made in these research articles and have a conditional reading of the cyberspace as a public sphere.