ابعاد سياسي فرهنگ در ايران داستان انسان‌شناسي با طعم تاريخ و قدرت

Political Dimensions of Culture in Iran Anthropology story with the taste of history and power

به عنوان يك تحصيل‌كرده در دانشگاه‌هاي ايران هميشه نوع نگاه، بينش، روش‌شناسي و مسئله‌مندي كارهاي ايرانياني كه رساله‌شان را در دانشگاه‌هاي شناخته شده خارج از كشور نوشته‌اند، برايم جذاب است. مقايسه دستاوردهاي علمي در فضاهاي متفاوت و زمينه‌هاي نظري و علمي متفاوت دستاوردهاي چشم‌گيري به همراه دارد. در اين ميان بسيارند تحصيل كردگاني كه به جهت تجربه زيسته در ايران و سابقه، دغدغه‌مندي و علائقشان موضوع كار خود را ايران يا تاريخ ايران انتخاب كرده‌اند. اين باور بي‌بنياني نيست كه ايراني شايد بهتر بتواند با فرهنگ و ريشه‌هاي انديشه‌اي كشورش ارتباط بگيرد و با تاريخ و فهم آن سرذوق بيايد. واقع اينجاست كه ذوق قلم يك نگارنده درباره ايران به دوري و نزديكي اش از آن بسيار وابسته است. چه‌بسيار محققاني كه در داخل ايران پژوهش مي‌كنند، اما حتي اندكي نمي‌توانند دريچه‌اي به فهم مسئله‌ ايراني بگشايند و از سويي، ديگراني كه با تفكر و نگاه در اسناد، فرهنگ و مردمان اين سرزمين، اما از دور تلاش براي نورافكندن به بخش­هاي مختلفي از آن را كرده‌اند و بدايع مؤثري را دراين‌ زمينه به طبع رسانده‌اند. عده­اي نيز در ميانه اين دو مي‌زيند. نگاهشان به سرزمين از راه دور نيست؛ اما تجارب نظري و دانشگاهي غرب را هم ضميمه كارشان مي­كنند. مؤلف كتابي كه درباره آن مي‌نويسم به دليل سابقه‌اش در تدريس و تحقيقِ ساليان در ايران در دسته سوم مي‌گنجد. تيرماه امسال بود كه شنيدم كتابي از آقاي دكتر نعمت الله فاضلي به زبان فارسي ترجمه شده كه ماحصل تلاش‌هاي ايشان در رساله دكتري وي در دانشگاه سواس (مدرسه مطالعات شرقي و آفريقايي) لندن بوده است. كتاب ابعاد سياسي فرهنگ در ايران ترجمه كتابي با عنوان Politics of Culture in Iran در سال 2006 بوده كه در لندن منتشرشده و توسط آقاي وحيد شوكتي آمقاني در انتشارات سبزان ترجمه و چاپ شده است. مطالعه اين كتاب به چند دليل جذاب مي‌توانست باشد. اول اينكه رساله دكتري آقاي فاضلي بوده و به همان دلايلي كه بالاتر گفته شد، خواندن تجارب علمي با استانداردهايي متفاوت از آنچه هميشه تجربه مي‌شود جذاب است. طبيعي است كه به همين جهت انتظار روش‌مندي بيشتر و اتكا نظري بيشتر از انواع ديگر كتاب‌ها از يك رساله مي‌رود. نويسنده اين كتاب نيز در فصل اول كتاب تلاش كرده است كه آنچه يك رساله در بحث متدولوژي و نظري نياز دارد از نظر گذرانده و تا حدامكان به جهت انباشت علم، برخي كارهاي قبل را مرور كند.