واكاوي الگوهاي گردشي يخبندان هاي فراگير در استان يزد

Analysis of the circulation patterns of widespread frosts in Yazd province

رخداد پديده ي يخبندان مي تواند آثار و خسارات قابل توجهي در بخش هاي، اقتصادي اجتماعي و سياسي بر جاي گذارد، بدين منظور براي جلوگيري از خسارات مالي، شناخت ويژگي هاي اين پديده امري بديهي به شمار مي رود. بنابراين هدف از اين نوشتار، شناسايي الگوهاي همديد تراز مياني جو و تراز دريا در رخداد پديده يخبندان در بازه زماني 30 ساله است. جهت تعيين الگوهاي گردشي روزهاي يخبندان، روزهايي كه حداقل در 5 ايستگاه دماي زير صفر درجه گزارش شده بود و گستره مكاني مورد نظر را تبيين مي نمود، به عنوان روزهاي فراگير رخداد يخبندان انتخاب گرديد. سپس داده هاي ارتفاع ژئوپتانسيل تراز 500 هكتوپاسكال و فشار تراز دريا در قلمرو 10 تا 100 درجه طول خاوري و 20 تا 80 درجه عرض شمالي در ماتريسي به ابعاد 312 در 925 استخراج گريد. در ادامه، با استفاده از تحليل مولفه هاي اصلي و تحليل خوشه اي به روش ادغام وارد به واكاوي الگوهاي گردشي تراز مياني جو و سطح دريا در روزهاي رخداد يخبندان در استان يزد پرداخته شد. يافته هاي پژوهش نشان داد استقرار پرارتفاع در شمال درياي مازندران و شمال خاوري اروپا (تاوه قطبي) در الگوي اصلي تراز 500 هكتوپاسكال مسبب ريزش هواي سرد با گردش واچرخندي از سمت شرقي منطقه و به وجود آمدن پديده يخبندان شده است، همچنين نفوذ زبانه ي كم ارتفاع از سمت درياي مازندران با كانون شمال سيبري به درون ايران منجر به ريزش هواي سرد با گردش چرخندي از سمت باختري منطقه مي شود.

Occurrence of frosts can cause a lot of damages to economic, cultural, and political sectors. In order to avoid financial losses, it is necessary to identify the characteristics of this phenomenon. This research aims at the synoptic patterns at the level of 500 hPa and the sea level in a freezing period of 30 years. To determine the synoptic patterns of the frosts days, the days with a temperature of 0 degrees centigrade or below zero reported from at least five stations were selected. Then, the geopotential data of the 500hpa level and the data of the sea level pressure were extracted at 10°-100°E and 20°-80°N in a matrix of 312 by 925 based on the widespread frost days from NCEP/NCAR daily data. In the following, the frost phenomenon was analyzed by the synoptic method. In this regard, Principle Components Analysis (PCA) and Clustering analysis (CA) with Euclidian distance and Ward linkage were used too. The results showed that a high-level system building up in the north of the Caspian sea and the east north of Europe (polar vortex) in the original pattern of 500hpa causes cold air with anticyclonic circulation from the east and brings about frosts. Also, the influence of a low-height front from the Caspian Sea with a northern Siberian focus leads to cold air with cyclonic circulation from the west of the region.