تأخير زماني و تأثير خشكسالي هواشناسي بر روي سطح آب زيرزميني

Lag-Time and Effect of Meteorological Drought on the Groundwater Level

خشكسالي يكي از پديده‌هاي جوي است كه بخشهاي مختلف محيطي را تحت تأثير قرار مي­دهد. منابع آب‌هاي زيرزميني ازجمله بخشهاي متأثر شده از شرايط خشكسالي است كه كمتر از ساير بخشها مورد توجه قرار گرفته است. دشت آسپاس در استان فارس در سالهاي اخير با افت چشمگير سطح آب زيرزميني مواجه شده است. در نتيجه، نقش عوامل مديريتي در اين دشت داراي اهميت مي­باشد. در اين تحقيق تلاش شده است با استفاده از تابع همبستگي متقاطع (Cross Correlation Function) شرايط بلند و كوتاه مدت خشكسالي بر روي منابع آب زيرزميني مورد بررسي قرار گيرد. براي اين منظور، شاخص بارندگي استاندارد (SPI) ماهانه (يك، سه، شش، نه، 12، 18، 24 و 48 ماهه) در طي دوره آماري (89-1364) محاسبه شد، همچنين شاخص منابع آب زيرزميني (GRI) دشت در طي دوره آماري (89-1381) از 61 چاه پيزومتري در سطح دشت بدست آمد. تابع همبستگي متقاطع نشان داد كه خشكسالي كوتاه مدت همراه با تأخير و خشكسالي بلند مدت به­ طور همزمان بر منابع آب­زيرزميني تأثيرگذار است. بيشترين ارتباط بين آب زيرزميني و SPI 24 وجود دارد كه نتايج رگرسيون خطي نشان داد كه تقريباً 80 درصد از واريانس متوسط سطح ايستابي دشت آسپاس تحت تأثير تغييرات بارندگي بوده (SPI 24) و نزديك به 20 درصد آن تحت تأثير ساير موارد ميباشد.

Drought is an atmospheric phenomenon that can effect on various parts of the environment. Groundwater resources is the drought-affected sectors which less are considerate than other sectors. Aspas Plain in Fars province in recent years have a significant reduction in groundwater levels. So, the role of management in this plain is important. In this research, we use a cross-correlation function (CCF) for investigating long-and short-term drought on groundwater resources. For this purpose, the standardized precipitation index (SPI) Monthly (one, three, six, nine, 12, 18, 24 and 48 months) in the period (1985-2010) was calculated, also groundwater resources index (GRI) of the plain during the statistical period (2002-2010) were obtained from 61 wells in the plain. Cross-correlation function showed that short-term drought with delay and long-term drought simultaneously have been effected on ground water resource. Most relationship is between groundwater and SPI 24, which linear regression results showed that almost 80 percent of the average variance water table of Aspas Plain affected by changes in rainfall (SPI 24) and nearly 20 percent of it is influenced by other items.