اثر باقيمانده كودهاي نيتروژن و فسفر در مزرعه باقلا بر عملكرد در سيستم كشت باقلا- برنج در گيلان

Residual Effect of Nitrogen and Phosphorus Fertilizers in Faba Bean Field on Yield in Faba Bean- Rice Cropping System in Guilan

استان گيلان از جمله مناطق مستعد براي كشت دوم بعد از برنج در پاييز به شمار مي­رود. كشت محصول پس از برداشت برنج در شاليزارها، علاوه بر ايجاد اشتغال و افزايش درآمد كشاورزان، سبب توليد محصول زراعي زمستانه مهم در 6 ماه دوم سال مي­گردد. يكي از مهم­ترين نيازها در استفاده از سيستم­هاي دو يا چند كشتي، حفظ منابع آب و خاك از آلودگي ناشي از مصرف بي­ رويه نهاده­ هاي شيميايي و همچنين حفظ و ارتقاي حاصلخيزي خاك در دراز مدت است. به­ منظور بررسي اثر باقي­مانده كود مصرفي در زراعت باقلا بر عملكرد برنج در سيستم كشت برنج- باقلا تحقيقي در قالب دو محصول در سال، شامل كشت اول برنج با رقم هاشمي (خرداد– شهريور) و كشت دوم باقلا با رقم بركت (آبان- خرداد) و با پانزده تيمار كودي براي كشت باقلا به صورت فاكتوريل در قالب طرح بلوك­ هاي كامل تصادفي در سه تكرار در سال­هاي زراعي 94-1391 (2 دوره كشت برنج و سه دوره كشت باقلا) در مزرعه پژوهشي موسسه تحقيقات برنج- رشت انجام شد. فاكتورهاي آزمايشي براي گياه باقلا شامل پنج سطح نيتروژن (صفر، 25، 50، 75 و 100 كيلوگرم نيتروژن در هكتار) از منبع كود اوره و سه سطح فسفر (صفر، 50 و 100 كيلوگرم فسفر در هكتار) از منبع كود سوپر فسفات تريپل در نظر گرفته شدند. نتايج نشان داد كه با افزايش سطوح كود نيتروژن و فسفر، عملكرد باقلا به ترتيب 2003 و 285 كيلوگرم در هكتار افزايش يافت. بيشترين عملكرد دانه باقلا در تيمار N100P100 (4833/8 كيلوگرم در هكتار) مشاهده شد كه تفاوت معني ­داري با تيمار N100P50 4744/5 كيلوگرم در هكتار) نداشت. با بررسي اثر سطوح كودي به ­كار رفته در كشت باقلا بر عملكرد برنج كه موجب افزايش معني­ دار نيتروژن خاك از 0/147 درصد به 0/178 و 0/209 درصد و افزايش معني­ دار فسفر خاك از 24/2 پي­پي­ام به 40/59 و 37/51 پي­ پي ­ام به­ ترتيب در سال اول و دوم كشت برنج شد، تفاوت معني ­داري از نظرعملكرد دانه مشاهده نشد و متوسط عملكرد برنج در طي دو سال زراعي بدون مصرف كود شيميايي و بعد از كشت باقلا حدود 2770/95 كيلوگرم در هكتار بود.

Guilan province is a suitable area for growing second crop after rice in autumn. Growing a crop in a field of rice after it is harvested in addition to creation of job and increasing farmer’s income, can be used to produce a winter crop for the second six months of year. One of the most consequences of producing one or two crops is to conserve water and soil resources and reduces pollution caused by excessive chemical inputs and also maintaining and improving soil fertility in the long term. To investigate the effect of remains of fertilizers used in faba- bean on rice yield in faba bean- rice cropping system a research concering growing two crops in one year, namly rice var. Hashemi (June- September) and a second crop, faba bean var. Barkat (November- May) was performed with 15 fertilizer treatments for faba bean in the form of a factorial randomized complete block design with three replications in the Research Field of Rice Institute of Iran during years of 2012- 2015 (growing two crops of rice and three crops of faba bean). Experimental factors for faba bean consisted of five nitrogen rates (0, 25, 50, 75 and 100 kg.ha-1 N) from urea and three phosphorus levels (0, 50 and 100 kg.ha-1 P) from triple superphosphate fertilizer. The results showed that faba bean yield increased up to 2003 kg.ha-1 and 285 kg.ha-1 by increasing nitrogen and phosphorus levels respectively. The highest seed yield (4833.8 kg.ha-1) was observed in the treatment N100P100 where the difference with that of N100P50 treatment (4744.5 kg.ha-1) was non significant. The results also showed that nitrogen and phosphorus used in faba bean increased soil nitrogen by 0.147% to 0.178% and 0.209% and soil phosphorus by 24.2 ppm to 40.59 and 37.51 ppm in the first and second years of rice production, respectively. The average yield of two- cycle production of rice (without chemical fertilizers and after faba bean cultivation) was about 2770.95 kg.ha-1.