مدلسازي و تحليل تغييرات رژيم هيدرولوژيكي رودخانه ها (مطالعه موردي: رودخانه گرگانرود، ايستگاه هيدرومتري تمر)

Modeling and analysis of Trend in the hydrological regime of rivers (Case Study: Gorganrood River, Tamar hydrometric stations)

بارندگي، دما، دبي و سيلاب از پارامترهاي مهم در بين پارامترهاي اقليمي و هيدرولوژي هستند كه پيش‌بيني و شناسايي رفتار آن‌ها براي مديريت منابع آبي از اهميت ويژه‌اي برخوردار است. در اين پژوهش براي بررسي تغييرات رژيم هيدرولوژيك رودخانه گرگان رود در ايستگاه هيدرومتري تمر، از آمار 44 ساله ايستگاه هيدرومتري تمر از سال 1348 تا 1391 با استفاده از نرم افزارهاي GIS، ILWIS 2.1 و SMADA مدلسازي و تحليل گرديد. سپس، مشخصات فيزيكي حوضه، اقليم، دما، بارش، روند آبدهي، سيلاب و هيدروگراف مورد بررسي قرار گرفت. نتايج نشان داد كه اقليم منطقه در حال تغيير به سوي آب و هواي گرم و خشك مي-باشد كه از اثرات آن مي‌توان به كاهش باران و افزايش دما، افزايش شدت بارش و افزايش دبي‌هاي اوج منطقه اشاره نمود. از سوي ديگر، بررسي ميانگين دبي‌هاي ماهانه و سالانه نشان دهنده روند نسبتا ضعيف افزايشي اين پارامتر در حوضه مذكور مي‌باشد كه با وضعيت جهاني تغيير اقليم در نيمكره شمالي و عرض‌هاي 30 درجه كه عمدتاً خشك‌تر شده‌اند، مطابقت دارد. با بررسي سيلاب‌هاي حوضه آبريز تمر مشخص گرديد بيشترين سيلاب‌ها مربوط به ماه‌هاي آبان، اسفند، فروردين و ارديبهشت؛ به ترتيب با فراواني وقوع 14، 12، 12 و 12 مورد در طول دوره آماري 10 ساله مي‌باشند. در نهايت با آناليز چند سيلاب مهم ثبت شده در ايستگاه هيدرومتري تمر، هيدروگرف واحد حوضه مشخص شد و با ارزيابي عامل زمان تمركز و الگويي توزيع زماني بارش، هيدروگراف سيلاب با دوره ‌هاي بازگشت 2 لغايت 2000 ساله تعيين گرديد.

In this researcher for study trend hydrologic regime gorganarood river in Tamar hydrometric station, using of information 44 years Tamar hydrometric station in years 1348 until 1391, analyzed and modeling by GIS, ILWIS 2.1 and SMADA software. Then, physical characteristics in watershed, climate, temperature, rainfall, discharge process, floods and hydrographic took analyze. Results showed that the climate is changing into warm and dry, the effects can be cited reduced rainfall and increasing temperatures, increased rainfall intensity and increased peak discharges areas. On the other hand, check average discharges and annual discharges rates increase relatively weak trend this parameter is mentioned in the watershed that with the global climatic changes in the northern 30◦- latitude. Specified with examining flood Tamar watershed most floods related in the months of November, March, April and May frequency was respectively in the amount of 14, 12,12 and 12 during the period 10 years. In the end, it was found watershed unit hydrograph with analyzing several important floods recorded in Tamar station and the assessment Basin focus time and distribution pattern of rainfall respectively was the floods hydrograph with return period 2 until 2000 years.