كليدواژه :
قوام الدين خوافي , جنون المجانين , كلام اسلامي , تصوف خراسان , وجوه ادبي , معرفت شناختي
چكيده فارسي :
جنون المجانين تأليف قوام الدين سنجاني خوافي (734-820ق) از نگاشته‌هاي صوفيانۀ اوائل سدۀ نهم هجري است كه دربردارندۀ اطلاعات ارزنده‌اي از صوفيان آن روزگار، نحله‌هاي مذهبي و جريان‌هاي كلامي و نيز واردات و واقعات مولف است كه با بياني ادبي قلمي شده است. مولف، كوشيده تا مجالس و تأمّلات عرفاني خود را به شيوۀ پرسش و پاسخ، و اغلب به ياري تمثيل و زبان حال به مخاطب تفهيم كند و از اين رهگذر به شرح و تأويل آيات، احاديث، اصطلاحات عرفاني و سروده‌ها پرداخته است. قصۀ شكارگاه (چهار برادر) و يا ابيات نخستين از غزل «داد جاروبي به دستم آن نگار...»، از نمونه‌هاي تأويل عرفاني در محافل صوفيانۀ آن روزگارند كه در جنون المجانين بازتاب داشته‌اند. خوافي با شرح مستوفي و نقد عقائد فرق اسلامي و نيز مفاهيم معرفت‌شناختي، بويژه در باب عقل و علم، انواع، حدود و ارتباط آنها با يكديگر، از صبغۀ صرف عرفاني جنون المجانين كاسته و به دليل ارادت به مولانا، در واپسين بخش، با ذكر غز‌ل‌هايي از كليات شمس تبريزي به شيوۀ استقبال طبع‌آزمايي نموده است. جنون المجانين در چهار باب معتقدات، واردات، واقعات و اشعار نگارش يافته است. پژوهش حاضر مي‌كوشد تا با نقد و بررسي اقوال و تأملات عرفاني قوام الدين خوافي به بازشناسي بخشي از منظومۀ معرفت شناختي اين دانشور گمنام راه جسته و جنون المجانين را بر اساس دو نسخۀ نويافتۀ كهن به محك داوري درآورد.
چكيده لاتين :
Jonun al Majanin, written by Ghavam al Din SanjaniKhafi (734-820 AH) is among the Sufi literary works of the early 9th century AH covering invaluable information about the Sufis of that era, religious sects and theological movements as well as the accounts and biography of the author himself, which was penciled with a literary style. The author has tried to make his mystical thoughts and reflections in a questions and answers style, and mostly using symbols and in a simple language understandable for his audiences, and thereby, he has interpreted and explained Quranic verses, Hadiths, mystical expressions and poems. The fable of “Hunting Ground” (or Four Brothers) or the first verses of the Ghazal “that Beauty gave me a sweeper…” are instance of mystical interpretations in Sufi circles of that era reflected in Jonun al Majanin. Khafi, by explaining and criticizing the beliefs of different Islamic sects and also epistemological concepts and thoughts, particularly those about reason and science, their scope and relations with each other, has reduced the mystical theme of Jonun al Majanin and due to his respect to Molavi, in the final section, by mentioning some Ghazals of Shams of Tabriz, has tried his poetic competence in a welcoming way. Jonun al Majanin has been penciled in four chapters titled as Beliefs (Motaghidat), Reflections (Waridat), Events (Waghia’at), and Poems. The present study tries to investigate some parts of the epistemologicalcosmos of Ghavam al Din Khafiby criticizing and investigating mystical accounts and thoughts of this unknown scholar and criticize his Jonun al Majanin based on two newly found and ancient versions by.
