گفتمان ديالكتيكي در الهي‌نامۀ عطار

A dialectical discourse on Attar’s ellahinameh

تحليل گفتمان و نظريه‌هاي مطرح در آن در دوره‌هاي اخير زمينه و بسترهاي مناسبي را براي بررسي ساختارهاي متون فراهم كرده است. ديدگاه گفتمان ديالكتيكي پل‌ريكور از جملۀ اين آراست كه به تحليل متن در سطحي فراتر از زبان و تأكيد بر فضاها و زمينه‌هاي مفهومي شكل‌گرفته در آن توجه دارد. الهي‌نامۀ عطار نيشابوري از آثار كلاسيك ادب فارسي است كه ساختار اصلي روايت آن بر محوريت گفتگو بنا شده است لذا قابليت خوانشي نو از منظر اين ديدگاه گفتماني را داراست. در اين پژوهش تلاش شده است با روش توصيفي‌ـ تحليلي و با رويكرد گفتماني، گفتمان‌هاي شكل‌گرفته در الهي‌نامه شناسايي شوند و در دو سطح 1. ساختاري شامل: فاعل گويا، توزيع واژگاني، وجوه بياني 2. محتوايي بنيان‌هاي مفهومي در دوآستانۀ معنايي و محكي، منشأ گفتمان‌ها و شكل‌گيريِ خرده گفتمان سكوت مورد بررسي قرار ‌گيرند تا تحليل و قرائتي نو از متن متناسب با ديدگاه خوانندۀ معاصر فراهم گردد. بررسي اثر از اين منظر نشان مي‌دهد كه دو گفتمان دنيا‌گرايي و دنيا‌گريزي با مركزيت خدا و انسان به صورت ديالكتيكي در الهي‌نامه شكل گرفته است. سه عنصر پدرسالاري، حاكميتي و شناختي به عنوان منشأ قدرت و سلطۀ گفتمان زاهدانۀ پدر قابل شناسايي است كه نفوذ، غلبه و سيطرۀ آن را بر هر دو گفتمان افزايش داده است. راه‌كارهاي تلفيق و تفكيك دين و دنيا از سوي دو گفتمان پيشنهاد مي‌شود و در سطح محكي نيز متناسب با سلطۀ گفتمان پدر مصاديق بيشتري براي شفاف‌سازي و متقاعد كردن فرزندان نسبت به آموزه‌هاي تعليمي مطرح شده است.

Discourse analysis and discussed theories in it has provided Background and Suitable substrates to study structures of texts in the recent period.Paul Ricoeur's dialectical discourse is from this kind that focus on text analysis in Beyond the language and emphasis on space and Conceptual background that formed in it.Attar’s elahinameh , is a Persian literary classics work that It’s narrative structure is based on dialogue oriented . Therefore it has Reading ability from this view of discourse. In this research effort that shaped discourses in elahinameh be identified with descriptive – analytic method with discursive approach and at level 1. Structural includes: rational agent, vocabulary distribution, expressive faces and 2.the content of conceptual Foundations in sense and reference, The origin of discourses and silenced sub- discourse formation be examined that a analysis and new reading of the text proportional to the contemporary reader comments be provided. The effect of this view suggest that two discourse oriented world and World aversion that Centered on God and man is formed a dialectical in elahinameh. Three elements patriarchy, authority and knowledge as a source of power and domination of father’s ascetic discourse is detected that increased influence ، Dominance and Domination conquered on both discourse .The integration and differentiation strategies of religion and the world is suggested by two discourses and in Benchmark level according to the father’s Discourse Domination More examples Considered for transparency and convince their children to the doctrinal teachings