كاربرد عرف در مقام تفسير در حقوق قضايي مبتني بر مباني فقه اماميه

Review of the Custom Application approach in the interpretation In Judicial Law based on Imamiyah jurisprudence

عرف چه در سنخ قولي و چه در سنخ عملي و فعلي در قالب عادت و رسوم معمول در ميان مردم متجلي مي‌باشد عرف در هر مكتب حقوقي مي‌تواند در سه مقام ايجاد قواعد حقوقي، مقام تفسير و تطبيق قواعد حقوقي، نقش بسزايي را ايفاء مي‌كند (علي‌الخصوص مبتني بر مباني پوزيتيويسم حقوقي) اما سوال اصلي آن است كه استناد به عرف در مقام تفسير با چه اصول و راهبردهايي بايد انجام شود تا بتواند تضمين‌گر عدالت در اجتماع باشد؟ به نظر مي‌رسد قاضي به عنوان مفسر قانون جهت تطبيق احكام و قواعد حقوقي بر موضوعات خارجي (مصاديق) ناگزير از شناخت عرف‌هاي زماني و مكاني، قولي و عملي، عام و خاص مقام تفسير و تطبيق قواعد حقوقي است . در مقام تفسير قاعده حقوقي، شناخت واضع صالح و موضوع‌له مد نظر مقام واضع در تفسير واژگان و عبارات قانوني نقش بسيار مهمي دارد كه در بسياري از مواقع اين عرف است كه واضع است و معناي مد نظر عرف تعيين كننده مراد قانون است (چه در تعيين دايره موضوع و چه در تعيين مفهوم حكم) در نتيجه تعيين حيطه حاكميت حقيقت عرفيه در تفسير نيز در كنار حقيقت قانونيه و شرعيه از جمله مواردي است كه مي‌تواند لزوم ارجاع به عرف را به عنوان يك مقدمه واجب، براي قاضي حكم نمايد لذا در مقام تفسير مي‌توان فرض وجود حقيقت عرفيه، قانونيه و شرعيه را براي يك واژه نمود و آنچه راهگشاي قاضي خواهد بود تعيين حيطه هر يك از موارد مذكور در مقام جعل و وضع است.

The custom Both orally and practically is the usual habit and behavior of humans. Cstom in any legal school of thought can play a significant role in three area: creating legal rules interpretation of legal rules and enforcement of legal rules (particularly, based on the legal positivism foundations) But the main question is that the reference to custom in order to interpretation should be done By what principles and strategies to ensure justice the community. It seems that it is inevitable for the judge as an interpreter of the law to apply the legal rules to facts of the case. through the recognition of temporal or local, oral or practical and general or special customs. In the process of interpretation of a legal rule, an important role should be given to the recognition of the competent athority who laying down the rule and also the subjects of law or law followers. In many cases, such a custom is laying down the rule and intention of the legal rule is the customary meaning of the text ( both in Determining the legal rule and the facts of the case). As a result, determining the scope of the costomary truth along with the legal truth is a base that may athorize the judge referring to the custom as an obligatory necessity. Therefore, in the process of interpretation, one can assume the existence of a customary truth, legal truth or religious truth for a word, and what can guide the judge will be the determination of the scope of each one of these truthes i as an athoritative judgement which settles the dispute.