تعيين بهره‌‏‏وري فيزيكي و اقتصادي آب در زراعت ذرت دانه‌اي و علوفه‌اي تحت سامانه‌هاي آبياري مدرن و سنتي در استان همدان

با توجه به اهميت فراوان آب به‌عنوان كمياب‌ترين نهاده كشاورزي، در سال‌هاي اخير افزايش بهره‌وري آبياري مورد توجه قرار گرفته است. در تحقيق حاضر با استفاده از سه شاخص بهره‌‏وري فيزيكي و اقتصادي آب شامل BPD ،CPD و NBPD، در دو سامانه آبياري سنتي و مدرن (كلاسيك) براي محصولات ذرت دانه‌اي و علوفه‌اي در استان همدان اندازه‏‌گيري و مقايسه بهره‌‏وري آبياري انجام‌ شده است. بنابراين ابتدا به روش نمونه‌گيري تصادفي بهره‌برداران انتخاب و سپس داده‏‌هاي لازم از طريق مصاحبه و تكميل پرسشنامه جمع‌‏آوري شد. ميانگين بهره‌‏وري فيزيكي آب براي ذرت دانه‌اي در سامانه آبياري سنتي و مدرن به ترتيب 0/82 و 1/08 و براي ذرت علوفه‌اي به ترتيب 5/11 و 6/67 كيلوگرم بر هر مترمكعب آب حاصل شد. ميانگين بهره‏‌وري اقتصادي آب براي ذرت دانه‌اي در سامانه آبياري سنتي و مدرن به ترتيب برابر 2849 و 3665 و براي ذرت علوفه‌اي به ترتيب برابر 7678 و 10068ريال بر هر مترمكعب آب به دست آمد. در سامانه آبياري مدرن، بالاترين بهره‌‏وري فيزيكي و اقتصادي آب براي ذرت دانه‌اي در شهرستان‏هاي اسدآباد و نهاوند حاصل شد و بالاترين بهره‌‏وري فيزيكي براي ذرت علوفه‌اي در نهاوند و تويسركان و بالاترين بهره‌وري اقتصادي در بهار و نهاوند مشاهده شد. با توجه به نتايج اين تحقيق، مي‌توان ادعا كرد استفاده از سامانه آبياري مدرن بايد جايگزين سامانه آبياري سنتي براي كشت ذرت دانه‌اي و علوفه‌اي شود. همچنين در منطقه بهار بايد كشت ذرت علوفه‌اي از الگوي كشت منطقه حذف شود. نتايج به‌دست‌آمده علاوه بر كاهش مصرف آب كشاورزي متضمن منافع اقتصادي براي كشاورزان نيز مي‌باشد.