بررسي تطبيقي طنزپردازي در شعر محمّدعلي افراشته و احمد مطر

Comparative Study of Satire in Mohammad Ali Afrashteh and Ahmad Mattar's Works

استفاده از طنز به نيّت بازگويي دغدغه ­هاي مردمي، روشي ايده­ آل براي شاعراني است كه با حكومت­هاي استبدادي روبه ­رو هستند. در ايران(دوران پهلوي دوّم) و عراق(دوران بعث) به دليل فضاي بسته سياسي و اختناق حاكم، محمّدعلي افراشته و احمد مطر، با سودجستن از شگردهاي متنوّع طنزسرايي، به تشريح كاستي­ هاي سياسي، اجتماعي و فرهنگي پرداخته­اند و شعر خود را بستري مناسب جهت تبيين دغدغه ­هاي خُرد و كلان افراد قرار داده ­اند. بررسي اين شگردها در سروده دو شاعر با رويكرد تطبيقي(آمريكايي) و روش توصيفي- تحليلي نشان مي­دهد كه آن‌ها با استفاده از ترفندهايي چون تشبيه و استعاره ­هاي خنده ­دار؛ تهكّم و استهزاء؛ برعكس­ گويي؛ واژه ­هاي طنزآميز و توصيف خنده ­دار، ضمن قوام بخشيدن به ساختار طنزهاي خود، بر اثربخشي انتقادهاي مورد نظرشان افزوده­اند. افراشته و مطر به صورت مجزّا از تكنيك­هاي ديگري هم استفاده كرده­اند كه در طنز افراشته، نقيضه ­سازي و در طنز مطر، غافلگيري، اغراق و تناقض برجسته ­تر بوده است. كاركرد اصلي طنز در سروده ­هاي دو شاعر، سياسي- اجتماعي است و به هدف توليد خنده و تفكّر به موازات هم خلق شده است تا با ساختارشكني مباني رسمي جامعه، زمينه براي تحوّلات شخصي و اجتماعي و رسيدن به آينده آرماني فراهم گردد.

Applying satire by the aim of expressing people's concerns is an idel method for the poets who involve with dictatorial governments. In Iran (second Pahlavi dynasty) and Iraq (Ba'ath era), Mohammad Ali Afrashteh and Ahmad Mattar started to explain political, social and cultural lacks by enjoying various satire techniques because of the dictatorship atmosphere; they thought that their poetry would be a proper channel to express minor and major concerns. Studying those techniques in their poetries – by comparative (American) approach and with descriptive – analytical method – shows that they applied techniques such as simile and humorous metaphors, mockery, reverse talking, ridiculous terms and etc. not only strengthen the satire structure bit also enhance and enrich the effectiveness. Afrashteh and Mattar have applied other techniques separately in which surprise, exaggeration and conflict were more remarkable in Afrashteh's works. The main function of satire in both poets' works is political – social and aimed making laugh and thinking parallel to reach the ideal future and make the field to personal and social changes