بررسي تطبيقي جلوه‌‌هاي آسمان و اجرام آسماني در شعر بحتري و خاقاني

A Comparative Study on the Sky and its Luminaries in Khaqani and Buhturi's Poetries

آسمان و اجرام وابسته به آن مانند ماه، خورشيد و ستارگان از ديرباز جلوه‌هاي گوناگون و تعيين كننده معنايي و تصويري در شعر كهن و معاصر فارسي و عربي داشته‌اند. بررسي اين جلوه‌ها نقش مهمي در ورود به دنياي ذهني شاعران و شناختن انديشه‌ها و عواطف آنان دارد؛ ضمن اينكه، خواننده را با شگردها و ظرايف بلاغي به كار گرفته شده توسط هر شاعر بيش‌تر آشنا مي‌سازد. بر اين اساس و با توجه به همين اهميت، پژوهش حاضر بر آن است با استفاده از شيوه توصيفي- تحليلي، بارزترين كاركردهاي معنايي و تصويري آسمان و اجرام مربوط به آن را در اشعار دو شاعر بزرگ كلاسيك بررسي كند و به پُر نمودترين شباهت‌ها و تفاوت‌هاي شعر آن‌ها از اين منظر بپردازد. يكي از اين دو شاعر، بحتري شاعر پرآوازه عرب در قرن سوم و ديگري خاقاني شرواني، شاعر برجسته قرن ششم در ايران مي‌باشد. اين دو شاعر توجهي بارز وتعيين كننده به آسمان، خورشيد، ماه و ستارگان داشته‌اند و تصاويري كه از اين عناصر مربوط به طبيعت ساخته‌اند، سزاوار بررسي است.

The sky and its relevant luminaries such as the moon, the sun and the stars have had various and determining manifestations in ancient and contemporary Arabic and Persian poetry. Studying these manifestations help us entering the poets' mind and know their thoughts and emotions; and it also makes the reader familiar with the applied techniques and rhetoric. Accordingly the present paper intends to study the most predominate semantic and pictorial applications of the sky and the related luminaries in two great classic poets' works – Buhturi, the famous Arab poet of third century and Khaqani Shervani, Iranian well known poet of sixth century. Both had special attention to the sky and the related luminaries, the sun, the moon and the stars. The images they have created are worthy to study.