بررسي تغييرات برخي پارامترهاي كيفي آب زيرزميني به روش زمين‌آمار در حوزه ‌آبخيز شهرستان مرند-آذربايجان‌شرقي

آب‌هاي زيرزميني تنها منبع اصلي آب براي مصارف شرب، كشاورزي و صنعتي در شهرستان مرند مي‌باشد و اهميت حياتي آن موجب مي‌شود تضمين كيفيت آن به طور جدي مورد توجه قرار گيرد. در اين مطالعه به منظور ارزيابي روند تغييرات پارامترهاي كيفي آب زيرزميني شامل EC, TDS, Cl-, SAR و SO42-، اطلاعات مربوط به چاه‌هاي پيزومتري طي سال‌هاي آماري 84، 88 و 91 استفاده شدند و با روش‌هاي زمين آمار شامل روش كريجينگ معمولي در حالت‌هاي كروي، گوسي و نمايي و روش فاصله معكوس وزن‌دار (IDW) با توان‌هاي 1 تا 3 مورد بررسي قرار گرفتند. بر اساس روش ارزيابي متقاطع، روش كريجينگ در مقايسه با روش فاصله معكوس وزن‌دار داراي RMSE و ME كمتري بود. نقشه پهنه‌بندي آنيون SO42- در سال 91 با مقادير آماره G و شاخص موران به ترتيب برابر 21.41 و 0.59 درصد داراي بيشترين تعامل در ساختار فضايي و نقشه پهنه‌بندي EC در سال 84 با شاخص موران و آماره G به ترتيب 0.16 و 3.45 درصد از كمترين تعامل ساختار فضايي برخوردار مي‌باشد. با ترسيم نمودارهاي روند تغييرات پارامترهاي كيفي در طول و عرض جغرافيايي معلوم شد مقادير آنيون Cl EC, SAR, و TDS و SO42 بين سالهاي 84 تا 88 در جهت غربي –شرقي روند افزايشي نامحسوسي داشتند و در سال 91 با شيب بيشتري افزايش يافتند. اين عوامل در جهت شمالي-جنوبي از سال 84 تا 91 در قسمت شمال حوزه افزايش، در ميانه حوزه آبخيز روند كاهشي و در جنوب حوزه آبخيز دوباره افزايش يافته‌اند. در نهايت با قطع دادن نقشه كاربري اراضي و زمين‌شناسي حوزه آبخيز با نقشه‌هاي پهنه‌بندي هر يك از اين پارامترها چنين استنباط مي‌شود كه با توجه به پراكنش روستاها، مناطق مسكوني و اراضي كشاورزي اطراف آن­ها در مركز و شرق حوزه آبخيز، روند تغييرات اين پارامترهاي كيفي در آب زيرزميني حوزه آبخيز شهرستان مرند تحت تأثير فعاليت‌هاي انساني هستند. همچنين برخي سازندهاي زمين‌شناسي و كاني‌هاي ژيپس‌دار و دولوميتي حوزه در كيفيت آب زيرزميني سبب بالا رفتن مقادير TDS و سولفاته شدن منابع آب در بخش‌هاي شرقي حوزه شده است.