واسنجي و ارزيابي مدل هاي مختلف تخمين تابش خورشيدي روزانه در مقياس هاي زماني فصلي و سالانه در منطقه شيراز

تابش خورشيدي رسيده به سطح زمين داراي كاربرد بسيار وسيعي در مسايل هيدرولوژي، كشاورزي و هواشناسي مي‌باشد. تابش خورشيدي از پارامترهاي مهم مدل هاي برآورد تبخيرتعرق پتانسيل گياه مرجع مانند معادله پنمن ماتيت مي باشد، اما اندازه گيري آن در تعداد كمي از ايستگاه‌هاي هواشناسي ايران انجام مي‌شود. با توجه به آن‌كه اندازه گيري اين پارامتر پرهزينه است، تاكنون مدل‌هاي متعددي جهت برآورد آن در اقليم‌هاي مختلف پيشنهاد شده است. در اين تحقيق از داده‌هاي اندازه‌گيري شده روزانه تابش خورشيدي در ايستگاه شيراز استفاده شد. از آمار سال‌هاي 1385 تا 1387 براي واسنجي و از آمار سال‌هاي 1388 تا 1389 براي ارزيابي چهارده مدل مختلف برآورد تابش خورشيدي در مقياس‌هاي زماني فصلي و سالانه استفاده شد. مدل‌هاي استفاده شده در اين تحقيق شامل سه دسته وابسته به ساعات آفتابي، وابسته به دماي هوا و وابسته به تركيب ساعات آفتابي و دماي هوا بودند. براي ارزيابي مدل‌هاي مختلف تخمين تابش خورشيدي از تركيب فرمول‌هاي آماري و همبستگي خطي استفاده شد و مقدار ميانيگن مربع انحراف (MSD) محاسبه گرديد. متوسط مقدار MSD براي چهارده مدل انتخابي در فصل‌هاي بهار تا زمستان به ترتيب برابر 16/24، 42/20، 08/4 و 19/16 و در مقياس سالانه برابر 40/15 شد. لذا نتايج نشان داد كه در مجموع استفاده از تخمين تابش خورشيدي براي فصل پاييز و مقياس زماني سالانه مناسب‌تر است. از طرف ديگر متوسط مقدار MSD براي مدل‌هاي وابسته به ساعات آفتابي، وابسته به دماي هوا و وابسته به تركيب ساعات آفتابي و دماي هوا در مقياس سالانه به ترتيب برابر 82/14، 40/17 و 88/14 شدند. لذا نتايج نشان داد كه مدل‌هاي وابسته به دماي هوا براي تخمين تابش خورشيدي در منطقه شيراز مناسب نيستند و استفاده از ساعات آفتابي براي تخمين تابش خورشيدي در اين منطقه ضرورت دارد.