توزيع اندازه ذرات منتقله در اثر فرسايش سطحي در شدت‌هاي مختلف باران و درجات شيب

رواناب سطحي يكي از عوامل مهم‌ در انتقال ذرات خاك و در نتيجه فرسايش سطحي خاك است. شدت باران و شيب سطح دو عامل مهم و تأثيرگذار در فرسايش سطحي مي باشند. در اين پژوهش، انتقال پذيري ذرات اوليه خاك به وسيله رواناب سطحي بر روي يك خاك ميان بافت (رس لومي) در نه شدت باران ( از 10 تا 90 ميلي متر بر ساعت) و پنج درجه شيب ( از صفر تا 40 درصد) به صورت فاكتوريل در قالب طرح كاملاً تصادفي انجام گرفت. فرسايش سطحي و توزيع اندازه ذرات فرسايش يافته با استفاده از فلوم هايي به ابعاد cm 32 × 50 تحت باران هاي شبيه سازي شده به مدت 45 دقيقه اندازه گيري شد. بر اساس نتايج، شدت باران 20 ميلي متر بر ساعت به عنوان آستانه شدت باران و شيب 10 درصد، به عنوان آستانه شيب براي وقوع فرسايش سطحي خاك بود. ميزان فرسايش سطحي تحت تأثير شدت باران (001/0 P) و شيب سطح (001/0 P) قرار گرفت به طوري كه با افزايش شدت بارندگي و شيب سطح، ميزان فرسايش سطحي به طور چشم گيري افزايش يافت. تفاوت اساسي بين ذرات اوليه خاك از نظر ويژگي انتقال پذيري وجود داشت. انتقال پذيري ذرات توسط جريان سطحي نيز به شدت تحت تأثير شدت باران (001/0 P) و شيب سطح (001/0 P) قرار گرفت. با افزايش شدت باران انتقال پذيري ذرات سيلت افزايش و انتقال پذيري ذرات شن كاهش يافت. ميزان انتقال ذرات رس تحت تأثير شيب سطح قرار نگرفت. با وجود آن كه ميزان انتقال ذرات شن (به جز شن بسيار درشت) با افزايش شيب به شدت كاهش يافت، انتقال پذيري ذرات سيلت و رس تحت تأثير شيب سطح قرار نگرفت. ذرات سيلت بيشترين سهم مواد فرسايش يافته را شامل شدند. حساسيت ذاتي بالاي ذرات سيلت و حتي رس به فرسايش سطحي عواملي بودند كه موجب شدند با افزايش درجه شيب، انتقال آن ها تحت تأثير قرار نگيرد. با توجه به سهم بسيار بالاي ذرات سيلت در هدررفت خاك، اين ذره به عنوان حساس ترين ذره خاك در برابر فرآيندهاي فرسايش آبي شناخته شد.