اثرات احداث سدهاي بزرگ بر شرايط جريان و پارامترهاي هيدروليكي رودخانه (مطالعه موردي: رودخانه كرخه پايين دست سد مخزني)

با توجه به اهميت رودخانه ها در تأمين آب، شناخت شرايط جريان و رژيم هيدروليكي آن ها از اهميت به سزايي برخوردار است. سازه هاي هيدروليكي تأثيرات گسترده اي بر شرايط هيدروليكي رودخانه در پايين دست خود دارند. سدهاي مخزني به عنوان مهم ترين سازه هاي هيدروليكي ساخته شده بر روي رودخانه ها، تغييرات مضاعفي بر شرايط رژيم جريان در پايين دست مي گذارند. حوضه آبريز كرخه يكي از مهمترين حوضه هاي كشور و رودخانه كرخه سومين رود بزرگ ايران است. سد مخزني كرخه به عنوان بزرگ ترين سد ايران و خاورميانه، پايين دست رودخانه كرخه را تحت تأثير خود قرار داده است. در اين پژوهش ارزيابي دقيقي بر تغيير رژيم جريان رودخانه از حالت طبيعي به تنظيمي انجام شده است. بازه مورد مطالعه در پايين دست سد مخزني كرخه واقع شده است. همچنين از اطلاعات دو ايستگاه آب سنجي پاي پل و عبدالخان استفاده شد. مدل HECRAS براي شبيه سازي شرايط جريان قبل و بعد از احداث سد به كار رفت. آبدهي متوسط ماهانه، ساليانه، دبي حداكثر لحظه اي، پروفيل سطح آب و كليه پارامترهاي هيدروليكي رودخانه كرخه در اين بازه مورد بررسي قرار گرفتند. با توجه به احداث سد مخزني كرخه، تغييرات اقليمي و كاهش بارندگي در سطح حوضه آبريز كرخه و پي آمد آن خشكسالي هاي اخير تغييرات گسترده اي در شرايط رژيم جريان رودخانه كرخه و پارامترهاي هيدروليكي آن به وجود آمده است. به طور مثال مي توان گفت كه در اين پژوهش درصد مقادير تغيير پارامترهاي هيدروليكي در مقاطع عرضي مختلف رودخانه كرخه به ازاي دبي هاي مشخصه حداقل، متوسط و حداكثر قبل و بعد از ساخت سد محاسبه گرديده است كه نشان دهنده ي كاهش چشمگير آن پارامترها در اثر احداث سد مي باشد. به طور نمونه در مورد شعاع هيدروليكي به عنوان يكي از مهم ترين پارامترهاي هيدروليكي رودخانه مي توان بيان نمود كه درصد ميزان كاهش اين پارامتر نسبت به شرايط قبل از ساخت سد به ازاي دبي هاي مشخصه حداقل، متوسط و حداكثر به ترتيب 33 درصد، 28 درصد و 59 درصد كاهش را نشان مي دهد.