ارزيابي اثر كرم خاكي و لجن فاضلاب شهري بر كيفيت ميكروبيولوژيك و بيوشيميايي خاك با استفاده از روش تجزيه ي چند متغيره

استفاده از پسماندهاي آلي همچون لجن فاضلاب در خاك هاي كشاورزي با ماده ي آلي كم شيوه اي متداول براي اصلاح و بهبود شرايط خاك محسوب مي شود. با اين حال، مصرف لجن فاضلاب ممكن است از طريق افزايش سوبستراي قابل دسترس و به عنوان يك منبع غذايي، اثر جانوران خاك به ويژه كرم خاكي برشاخص‌هاي زيستي نظير فعاليت ميكروبي و آنزيمي و در پي آن كيفيت ميكروبيولوژيك خاك را تغيير دهد. به همين دليل هدف اين پژوهش ارزيابي عكس‌العمل ويژگي‌هاي ميكروبيولوژيكي و بيوشيميايي خاك به مصرف لجن فاضلاب در حضور كرم خاكي بود. تيمارهاي آزمايش شامل لجن فاضلاب (در دو سطح بدون لجن فاضلاب و 5/1 درصد لجن فاضلاب) به عنوان فاكتور اول و كرم خاكي [در چهار سطح بدون كرم خاكي، گونه ي آيزنيافتيدا (اپي‌ژئيك)، گونه ي آلولوبوفورا كاليژينوزا (اندوژئيك) و مخلوط دو گونه] به عنوان فاكتور دوم بودند كه به صورت فاكتوريل 4×2 در قالب طرح كاملاً تصادفي در سه تكرار و شرايط گلخانه براي مدت ۹۰ روز اجرا شد. نتايج تجزيه ي عامل نشان داد كه سه مؤلفه ي اول داراي ارزش ويژه ي بيشتر از يك بوده و جمعاً 89 درصد تغييرات را توجيه كردند. بر اساس نمودار دو بعدي اغلب ويژگي هاي ميكروبي خاك با مصرف لجن فاضلاب افزايش يافتند كه اين اثر مثبت به دليل بالا بودن ميزان مواد آلي و عناصر غذايي و همچنين غلظت پايين فلزات سنگين در اين پسماند آلي بود. همچنين با مصرف لجن، وابستگي گونه ي آيزنيافتيدا به ريزجانداران به عنوان منبع غذايي كاهش يافت ولي گونه ي آلولوبوفورا كاليژينوزا به دليل تغذيهي انتخابي از ريزجانداران، همچنان به زيستتودهي ميكروبي وابسته بود و اثرات مثبت به همراه داشت.