پژوهشي تطبيقي درباره انسان از ديدگاه مولوي و اسپينوزا

Comparative Study of Man from Rumi and Spinoza’s Points of View

انسان موجودي است كه از ديرباز توجه انديشمندان را به خويش معطوف ساخته و از جهات گوناگون مورد بررسي و تحليل قرارگرفته است. عرفا و فلاسفه نيز، هر كدام به اين موضوع پرداخته‌اند، ليكن دست‌يابي به تعريفي كه تفاوت‌هاي لفظي و ظاهري آنان را در اين حوزه خاتمه بخشد بس دشوار است. باوجود اين، پرداختن به اين مسأله براي تقريب ديدگاه انديشمنداني كه دراين‌باره انديشيده‌اند، لازم و ضروري به نظر مي‌آيد. در اين مقاله پژوهشگر بر آن است كه در راستاي تبيين اين مفهوم، به بررسي ضعف و قوت انسان در انديشه مولوي و اسپينوزا كه از برجسته‌ترين چهره‌هاي انديشه بشري‌اند بپردازد و برخي از وجوه تشابه«انسان كاملِ» مولوي و «انسان عاقلِ» اسپينوزا را موردبررسي و تحليل قرار دهد و با بهره بري از نگرش اين دو متفكّر، نشان دهد چگونه انسانِ ضعيفي كه اسير پنجه عواطف و هواجس نفساني است به فضيلت و سعادت دست مي‌يابد و به والاترين مقام انساني نائل مي‌شود.

Man is a creature who has excited so many intellectuals' attention to itself since times immemorial, and has been examined and analyzed from various aspects. Besides, a host of re-known mystics and philosophers have considered and overseen human being over the years. However, it is almost difficult to reach a definition concluding literal and verbal differences of the views. It seems necessary, though, to examine and approximate intellectuals’ attitudes in this regard. In order to determine the concept of human being, the researcher has aimed to deal with human strengths and weaknesses studied and considered by well-known and outstanding icons such as Spinoza and Rumi. In addition, some similarities between Rumi's “perfect man” and Spinoza's “rational man” have been viewed and analyzed. As a final effort, by referring to these two scholars, this study has intend to depict how the powerless man surrounded by passion and carnal desires achieves virtue and fortune and wins the highest human rank