طراحي مدل تكاملي گذار ايران به اقتصاد ديجيتال

امروزه ديجيتال‌سازي اقتصاد با رويكرد ارتقاي بهره‌وري، افزايش رشد اقتصادي و ايجاد اشتغال به‌عنوان يكي از رويكردهاي غالب در اغلب كشورهاي جهان درآمده است. با توجه به ساختارهاي سنتي حاكم بر توليد و تجارت كشور و پايين بودن توان رقابتي اقتصاد كه با پايين بودن نرخ رشد بهره‌وري، رشد اقتصادي نازل و نرخ بيكاري بالا به‌ويژه نرخ بيكاري دانش‌آموختگان همراه است؛ توسعه اقتصاد ديجيتالي براي حل بخشي از مشكلات كشور در ايران يك الزام و نه يك انتخاب است. هدف اين پژوهش طراحي مدلي است كه كشور را از يك اقتصاد مبتني بر منابع به اقتصاد ديجيتالي انتقال دهد. با توجه به هدف اين پژوهش، از «نظريه زمينه» استفاده مي‌شود. در اين روش اطلاعاتي كه از طريق مصاحبه گردآوري مي‌شود، منجر به توليد نظريه و مدل مي‌شود. بر اساس اين روش، داده‌هاي مورداستفاده در آن، تجربه‌اي و مبتني بر دانش خبرگان است. براي تهيه، تدوين و طراحي مدل گذار در مرحله نخست ادبيات گذار مرور و بر اساس نتايج به‌دست‌آمده، بخشي از ابعاد مدل شناسايي شد. در مرحله دو از رويكرد پژوهشي «نظريه زمينه» كه مبتني بر كدگذاري است، استفاده شد. براي اين منظور از روش تحقيق كيفي، دانش ضمني خبرگان اقتصاد ديجيتال كه در اين عرصه فعالند، دريافت شد. روش كدگذاري داراي سه مرحله كدگذاري باز، كدگذاري محوري و كدگذاري انتخابي (گزينشي) است. حجم نمونه براي مصاحبه از خبرگان در چارچوب اشباع نظري، نهايي و متوقف شد و براي ارزيابي كيفيت و اعتبار يابي نتايج در روش تحليل كيفي؛ معيارهاي معرفي شده براي اعتبارسنجي در ادبيات، استفاده و از نرم‌افزار ATLAS.ti براي تحليل يافته‌ها روش كيفي استفاده شد. درنهايت با تلفيق يافته‌هاي ادبيات و يافته‌هاي مصاحبه با خبرگان، مدل گذار براساس يك ساختار منطقي، طراحي و فرآيند تكاملي انتقال از وضع موجود به اقتصاد ديجيتال در ايران، شناسايي و معرفي  شد. يافته‌ها مويد اين است كه فرآيند تكاملي مدل كلان گذار به اقتصاد ديجيتال در ايران مبتني بر مولفه‌هايي است كه در ابعاد تفصيلي براي گام‌هاي شناسايي وضع موجود، فراهم كردن الزامات براي دستيابي به اقتصاد ديجيتالي، تبيين راهبردها و سياست‌هاي رشد و توسعه اقتصاد ديجيتالي، شناسايي فرصت‌هاي پيش روي اقتصاد ديجيتالي، توسعه كاربردهاي بخشي اقتصاد ديجيتالي و وضعيت مطلوب، يعني دستيابي به اقتصاد ديجيتال، شناسايي و معرفي شده است.