بازيابي اسطوره رستخيز گياهي در چكامه «مرحي غيلان» بدر شاكر السياب

سوگباري‏هاي دسته جمعي برزيگران در ميانرودان و فينيقيه به ياد دوموزي و مرگ او در ذهن مردمان مشرقِ عربي چنان بازتابي داشته كه ژرفاي آن هنوز هم چنان كه بايسته بوده واكاوي نگشته است؛ بررسي اين اسطوره آيين‏ در ادبيات معاصر عربي و به‏ويژه در چكامه «مرحي غيلان» كه سيّاب آن را در سال 1957م به افتخار تولّد تنها پسرش يعني «غيلان» سروده است از آن رو ضرورت دارد كه از يكسو مرور مصائب ايزد گياهيِ قرباني در متن سروده‏ براي هريك از افراد بشر داراي خاصيّت تسلي بخشي است و از ديگرسوي بازخواني اين كهن‏اسطوره در ذهن انسان سرگشته معاصر، گونه‏اي ايمان‏باوري به حتمي بودن رستخيز را درپي دارد. هدف اصلي نگارنده در اين نوشتار، بازيابي عناصر بنيادين شكل‏دهنده اسطوره جفت گياهي در ‏ چكامه «مرحي غيلان» سيّاب بوده است و شيوه‏اي كه نگارنده براي تحقّق اين هدف از آن بهره گرفته است شيوه نقد اسطوره‏شناختي مي‏باشد. برآيند فرجامين جستار حاضر، نشان مي‏دهد كه سيّاب توانسته است در چكامه خويش، ژرف‏ساخت و سازه‏هاي بنيادين متون كهن اسطوره رستخيز گياهي شامل ايزد گياهي قرباني، ايزدبانوي گياهي، جهان فرودين، درخت و پيوند خون و آب را در رويكردي منسجم، متناسب با شرايط خويش و در پيوند با وضعيت سرزمينش بازآفريني نمايد؛ وي همچنين در اين چكامه از نماد مسيح مصلوب در قالب ترسيم خويش در جايگاه تمّوزِ شهيدشونده اسطوره رستخيز بهره گرفته است.