چارچوبي زبانشناختي براي تحليل ترجمه شعر از عربي به فارسي: بر مبناي نظريه فرماليسم

اين پژوهش از ديدگاه زبان‌شناختي به اين مسأله مي‌پردازد كه ترجمه‌ي شعر چگونه ماهيت زبانيِ شعر عربي و مؤلفه‌هاي سازنده‌ي آن را به زبان فارسي منتقل مي‌كند؟ روش پژوهش تحليلي تطبيقي است. در بخش تحليلي، ابتدا برمبناي نظريه‌ي فرماليسم ماهيت شعر و چهار مؤلفه‌ي سازنده‌ي آن (هنرسازه‌ها، نظام، ريتم، و درون‌مايه) تبيين مي‌شوند. سپس با مطالعه‌ي نمونه‌هايي از ترجمه‌ي شعر از عربي به فارسي، چارچوبي زبان‌شناختي براي تحليل اين كنش طرح مي‌شود. اين تحليل نشان مي‌دهد ترجمه براي حفظ ماهيت شعر عربي در زبان فارسي، نقش شعريِ زبان را در زبان فارسي فعال مي‌كند تا اثري توليد كند كه از نظر نحوه‌ي كاربست عناصر زباني با اثر اصلي معادل باشد. اين تعادل از طريق بازآفرينيِ چهار مؤلفه‌ي سازنده‌ي فرم شعر عربي در قالب فرم شعر فارسي حاصل مي‌شود. در بخش تطبيقي، مطالعه‌ي نمونه‌هايي از قصيده‌ي لاميه العجم همراه با ترجمه‌ي فارسي آن، چگونگيِ اين بازآفريني را عملا نشان داده شده است.