بررسي و تحليل عنصر زمان در شعر أنسي الحاج (با تكيه بر ديوان لن)

عنصرزمان، يكي از اركان مهم شعر معاصر است كه در دو بعد دروني و بيروني قابل بررسي است؛ البته بعد دروني آن در ادبيات و شعر نمود برجسته‌تري يافته، به طوري‌كه شاعر آن را محملي براي بيان تجربيات فردي و اجتماعي خود قرار مي‌دهد. از جمله‌ شاعراني كه به عنصر زمان توجه داشته و اين عنصر به يك از مولفه‌ اساسي در شعر او بدل گشته، أنسي الحاج است؛ وي علي‌رغم اينكه بعنوان طلايه‌دار شعر سپيد عربي و از مهم‌ترين شاعران صاحب سبك و تأثيرگذار در عرصه شعر معاصر عربي شناخته مي‌شود‌‌، اما در پژوهش‌ها‌‌ي ادبي ايران كمتر مورد توجه قرار گرفته است، از اين‌رو، و با توجه به اينكه شناخت رويكرد شاعر نسبت به زمان نقش بسزايي در رمزگشايي شعر او دارد، پژوهش حاضر با روش توصيفي تحليلي به بررسي عنصر زمان در ديوان «لن» مي‌پردازد. نتايج پژوهش حاكي از آن است كه زمان در شعر أنسي الحاج متاثر از گرايشات سورئاليستي او، و از حضور فعالي برخوردار است و بيش از آنكه به معناي زمان واقعي و خارجي باشد، بر زمان رويايي، ذهني و دروني دلالت دارد. فعل مضارع كه به نوعي دال بر پويايي و استمرار سياليت است، در اين ديوان بيشتر مورد استفاده قرار گرفته و در موارد بسياري هم مرز گذشته، حال و آينده را در هم شكسته و به نوعي بر لازماني دلالت دارد. پر بسامدترين ظرف زماني در ديوان «لن» واژه «ليل» است، كه در محورهايي همچون انسان‌وارگي، هنجارشكني، تبلور محبوب در شب، و اتحاد زماني شاعر با شب مورد بررسي قرار مي‌گيرد.