بررسي و تحليل نمادشناسي نگاره‌هاي هفت‌ خان رستم

نمادگرايي در تفكرات و رؤياهاي نژادهاي مختلف بشري وجود دارد و انسان را به گستره تفكر بدون گفتار رهنمون مي‌كند. شاهنامه از ديرباز مورد توجه مردم ايران‌زمين بوده‌است كه با توجه به بافت داستاني اين اثر، ارتباط نزديكي با آن برقرار مي‌كردند. در دوره صفويه، نقالان در قهوه‌خانه‌ها، داستان‌هاي شاهنامه را با پرده‌خواني و آرايش صحنه‌ها براي سرگرمي شرح مي‌دادند. اين پژوهش به بررسي و رمزگشايي نمادها در نگاره‌هاي مربوط به هفت‌ خان رستم در شاهنامه فردوسي مي‌پردازد. رستم براي نجات كيكاوس و تشرف به پايگاه قهرماني، آزمون هفت‌ خان را پشت سر مي‌گذارد. هر خان نمادي از تقابل با موجودات نهفته در ناخودآگاه بشري است كه وي را در رسيدن به كمال با دشواري روبه‌رو مي‌كند. رستم در خان اول با شير (نماد غرور و نيروي اهريمني)، در خان دوم با تشنگي و گرما (نماد قدرت بدون شكل و روح و نيز انگيزه پنهان و ناشناخته آن)، در خان سوم با اژدها (نماد خشكسالي)، در خان چهارم با زن جادوگر (نماد آنيماي منفي)، در خان پنجم با اولاد ديو (نماد نگهبان آستانه)، در خان ششم با ارژنگ ديو (نماد ياريگر ضدقهرمان) و در خان هفتم با ديو سپيد (نماد مرگ و خون او نماد زندگي‌بخشي) روبه‌رو مي‌شود. هدف اين پژوهش، تحليل نمادها در نگاره‌هاي مصور مربوط به هفت‌ خان رستم در شاهنامه فردوسي است. روش پژوهش حاضر، توصيفي ـ تحليلي است. نتيجه آن نيز اين است كه در همه نگاره‌ها، نمادهاي موجود در داستان هفت‌ خان رستم در شاهنامه، در تصاوير ارائه شده‌اند و رابطه بين تصوير و متن اصلي را براي مخاطب معنادار كرده‌است.