تصحيح ابياتي از ديوان حكيم سوزني سمرقندي و ضرورت تصحيح مجدد ديوان

مصحّحان پيشين بسياري از متون را تصحيح كرده‌اند؛ اما از نظر محققان امروز، پس از گذشت چند سال از كار بزرگ آنان، تصحيح دوباره برخي از اين آثار لازم است؛ به‌ويژه زماني كه نسخه‎هاي تازه‎اي از آنها به دست آمده باشد. ديوان حكيم سوزني‎سمرقندي به تصحيح ناصرالدين شاه ‎حسيني، ازجمله ديوان‎هاي كهني است كه به تصحيح دوباره نياز دارد. مقابله ديوان چاپي سوزني با نسخه‎هاي نويافته، لزوم تصحيح مجدد اين ديوان را نشان مي‌دهد. علت غلط‎ها و سهوهاي راه‌يافته به ديوان اين شاعر عبارت است از: نداشتن نسخه صحيح، انتخاب‌نكردن صورت صحيح نسخه‏ها، خطاخواني، غلط‌هاي چاپي، جابه‎جايي يا حذف مصرع‎ها يا ابيات، آميختن قصايد مختلف با يكديگر، آميختگي شعر سوزني با شعر ديگران. همچنين ابيات و قصايد نويافته فراواني در نسخه‌هاي متعدد ديوان سوزني ذكر شده است كه در تعلّق آنها به اين شاعر ترديدي نيست؛ اما در ديوان چاپي ثبت نشده است. از سوزني همانند پيشگامان ديگر شعر فارسي نسخه كهني در دست نيست؛ از‌اين‌رو، در اين نوشتار علاوه‌بر نسخه‎هاي‌خطي ديوان، از جنگ‎ها و فرهنگ‎ها براي حل دشواري‎هاي شعر او استفاده شد.