بررسي و تحليل مرگ و زندگي انسان نخستين، حيوان (گاو) و گياه در اساطير ايران از منظر نمادگرايي با تكيه بر شاهنامه فردوسي

انديشۀ مرگ و زندگي يكي از مهم‌ترين اصول عقايد و باورهاي آدميان است. انسان از گذشته‌هاي دور تاكنون، بعد از آفرينش و مشاهدۀ مرگ، همواره در پي جاودانگي و در آرزوي بي‌مرگي بوده است. در باور مردم گذشته و در بيشتر آيين‌ها، مرگ پايان زندگي و نابودي مطلق نيست؛ بلكه مي‌تواند عاملي براي زندگي بهتر و والاتر باشد. در اسطوره‌ و روايت‌هاي كهن مرتبط با انسان نخستين، حيوان (گاو) و گياه، مرگ و زندگي از اهميت خاصي برخوردار بوده به‌گونه‌اي كه اين سه عنصر آفرينش را به يكديگر پيوند زده است. هدف اين پژوهش بازشناسي شكل ارتباط ميان سه عنصر اصلي آفرينش (انسان، حيوان يا گاو و گياه) در اسطوره‌هاي ايران است؛ افزون‌بر آن دريافت رابطۀ ميان مرگ و زندگي دوباره اين سه عنصر از اهداف ديگر اين جستار است. بنابراين اين مقاله بر آن است تا به اين سؤالات پاسخ دهد كه اين سه عنصر اصلي آفرينش چگونه در اساطير ايران نمود يافته‌اند و چه ارتباطي ميان مرگ و زندگي آنها وجود دارد؟ اين پژوهش با بررسي اسطورۀ مرگ و زندگي انسان نخستين در ايران، با رويكرد نمادگرايانه و به شيوۀ توصيفي ـ تحليلي انجام شد. در اين جستار مي‌توان دريافت افراد مختلفي در اسطوره‌هاي آفرينش ايراني، در جايگاه نخستين انسان قرار دارند؛ كيومرث در اسطوره‌هاي زردشتي، جمشيد در اساطير ايران و هند و مهر يا ميترا در آيين ميتراييسم، در جايگاه نخستين انسان معرفي شده‌اند. ارتباط ميان مرگ و زندگي انسان، گاو و گياه نيز به‌‌صورت مستقيم است؛ به‌طوري‌كه مرگ يكي به زندگي ديگري مي‌انجامد و رشد و حيات ديگري مرگ يكي ديگر از عناصر آفرينش را به همراه خواهد داشت؛ البته سرانجام، اين عمل به تكميل آفرينش و عناصر آن مي‌انجامد.