تحليل جايگاه فرهنگي ـ ادبي حسن‌خان شاملو برپايه منابع نويافته (معرفي، نقد، بررسي، نسخه‌شناسي)

حسن‌خان شاملو، شاعر، نويسنده، خطاط، بيگلربيگي، اميرالامراي همه خراسان، حاكم هرات، در قرن دهم و يازدهم هجري (17م) است. خاندانش در دولت صفويه از نزديكان دربار بودند. او ميراث‌دار فرهنگي پدرش حسين‌خان و او نيز ميراث‌بر فرهاد‌خان قرامانلو بود. اقدامات مختلف وي، نشان‌دهنده جايگاه والاي فرهنگي و ادبي حسن‌خان است. مجالس حسن‌خان انجمني براي شاعران و هنرمندان بود. از سخنوران بنام دستگاه حسن‌خان به ناظم هروي و فصيحي هروي و... مي‌توان اشاره كرد. آنان در اشعارشان بارها حسن‌خان را ستوده‌اند و هنرمندي و فرهيختگي او را به تصوير كشيده‌اند. در شعر، حسن تخلص مي‌كرد و به گفته نصرآبادي ديوانش بيش از سه هزار بيت داشت. درباره حسن‌خان جز مقاله كوتاه احمد گلچين‌معاني، پژوهش مستقل و گسترده ديگري انجام نشده است و آنچه موجود است تكرار مطالب كلي و مبهم از سرگذشت حسن‌خان است كه بيشتر جنبه تاريخي دارد. نگارنده به تصحيح ديوان حسن‌خان شاملو همت گمارده است. جايگاه حسن‌خان تا امروز آنچنان‌كه بايد شناسانده نشده است؛ به همين سبب نويسنده اين جستار مي‌كوشد تا با بررسي و نقد منابع قديم و جديد، جايگاه او را بيش از گذشته معرفي و تبيين كند.