بازشناسي هنجارهاي اجتماعي و فرهنگي در فضاهاي عمومي شهري تهران

Recognition of Social and Cultural Norms in Urban Public Spaces of Tehran

فضاهاي عمومي شهري بخش بزرگي از نيازهاي اجتماعي انسان‌ها را در جوامع شهرنشين برآورده مي‌كنند. با توجه به اين كه تعامل شهروندان با فضاهاي عمومي از يك‌سو و ارتباط شهروندان با يكديگر در فضاهاي عمومي از سوي ديگر از الزامات زندگي شهري است؛ بازشناسي كيفيت و ويژگي‌هاي اين فضاهاي شهري و هنجارهاي اجتماعي- فرهنگي حاكم بر آن‌ها ضروري به نظر مي‌رسد. پژوهش حاضر با بهره‌گيري از روش "نظريه مبنايي" تلاش دارد به استخراج مقوله‌هاي مرتبط و تعريف‌كننده انواع فضاهاي عمومي شهري تهران در عصر حاضر بپردازد. با توجه به ديدگاه‌هاي كاربران اين فضاها، مقوله‌ها عبارت‌اند از: برابري، آرامش و آسايش، تنوع، ارتباط و تعامل، تصوير ذهني و معنا، گرايش، آگاهي، حس تعلق و هويت جمعي، هماهنگي، آزادي، حضور، پويايي و سرزندگي. همچنين مهم‌ترين مسئله‌اي كه فضاها با آن مواجه هستند، "تعادل و عدالت" در ابعاد و مقوله‌هاي گوناگون است؛ فضاهاي عمومي شهري تهران را زماني مي‌توان فضاهايي متعادل و عادلانه دانست كه بتوانند در همه جوانب و مقوله‌ها تعادل و عدالت را برقرار كنند. اما به نظر مي‌رسد كه امروزه به‌ ناچار بايد هر نوع فضايي را كه بتواند برآورنده حتي بخش كوچكي از نياز انسان بر فضاي عمومي شهري باشد، به‌ عنوان فضاي عمومي شهري پذيرفت و در عين‌ حال در خصوص كيفيت آن و ميزان نزديكي به معيارها و هنجارهاي يك فضاي عمومي شهري آرماني بحث كرد. بدين منظور در اين پژوهش تلاش شده است با توجه به ابعاد، مفاهيم، مسائل و چالش‌هاي مطرح‌شده در اين فضاها، بايدها و نبايدها يا به عبارت بهتر هنجارهاي اجتماعي و فرهنگي- ايجابي و سلبي- مرتبط با آن‌ها را تبيين كرد.

Urban public spaces meet a large part of the social needs of people in urban societies. Considering that the interaction of citizens with public spaces on the one hand and the communication of citizens in public spaces on the other is a requirement of urban living; recognition of the quality and properties of these urban spaces and the social-cultural norms of them seems necessary. The current research, using the ''Grounded Theory'' method, attempts to extract related and defining categories of urban public spaces in Tehran Contemporary era. According to the views of users of these spaces, the categories are: equality, comfort and comfort, diversity, communication and interaction, mental image and meaning, tendency, awareness, sense of belonging and collective identity, harmony, freedom, presence, dynamism an‎d vitality. Also, the most important issue facing spaces is "balance and justice" in various dimensions and categories; Tehran's urban public spaces can be considered as balanced and fair spaces that can be found in all aspects and categories But it seems that nowadays, every space that can even satisfy a small part of the human need in the urban public space has to be accepted as a public urban space, while its quality and level of achievement to the criteria and norms of an ideal urban public space should be discussed. For this purpose, in this research, it has been tried to explain, what “should be done” and what “should not be done” or in other words, the related social-cultural - privative and affectionate – norms according to the aspects, concepts, issues and challenges regarding these spaces.