تاويل عرفاني متون مقدس و رابطۀ آن با بيان متناقض‌نما

تاويلاتي كه عرفا بر متون مقدس ارائه مي‌دهند، معمولاً پارادوكسيكال و متناقض‌‌‌نما بوده و همواره مورد مخالفت عده‌اي قرار مي‌گيرد. در اين مقاله ماهيت متن مقدس و تاويل مورد بررسي قرار گرفته تا اينكه نشان دهد چرا اين تاويلات معمولاً متناقض‌نما به نظر مي‌رسند؟ تحقيقات نشان داد از آن حيث كه متون مقدس داراي بطون و معاني چندلايه‌اي هستند، عارف در فرايند تاويل، مي‌كوشد تا از سطح معاني ظاهري بگذرد و به دريافت معاني باطني برسد، كه اين معاني باطني در اغلب مواقع با معاني ظاهري سازگار نيستند و بدين ترتيب با مذاق اهل ظاهر هم همخواني ندارد. و به همين دليل، اين تاويلات را مغاير با مباني ديني مي‌دانند. در حالي كه با توجه به سطح ادراك و معرفت و ظرفيت انسان‌ها، دريافت و ادراك سطوح مختلف معاني كتب مقدس، جهت رهيافت هر كس به حقيقت، متناسب با شان خود، امري ضروري است.