تحولات مفهومي اصطلاح «قرآن» نزد اصوليان سده پنجم و ششم

اصوليان را مي بايست مؤثرترين انديشمنداني دانست كه به تعريف قرآن، اين واژه مهم در تاريخ فرهنگ اسلامي، دست زده‌اند. آنان افزون بر آنكه جزو نخستين عالماني بوده‌اند كه به اين كار مبادرت ورزيدند، بارها دست به تغيير مؤلفه‌ها زده و معرفي جديدي از آن ارائه كردند. ‌چنان­كه در سده پنجم و ششم، مؤلفه‌هاي «نقل» و «كتابت» را بر هر مؤلفه ديگري در تعريف قرآن مقدم داشتند. با وجود مؤلفه‌هاي رقيب از جمله «اعجاز»، طبيعتاً هم‌سخن بودن اصوليان در اين انتخاب، تصادفي نبوده بلكه برخاسته از گفتمان علمي و شرايط فرهنگي اجتماعي حاكم بر دوران آنان بوده است. ارائه پاسخ‌هايي درخور به چرايي استفاده از مؤلفه‌هاي «نقل» و «كتابت» در تعاريف اصوليان سده‌هاي پنجم و ششم با روش تاريخ انگاره، مهم‌ترين بايسته اين پژوهش است. تحقيق و تتبع دراين‌باره، نشان مي‌دهد رواج مباحث پيراموني قرائات و تواتر، توجه به نقش تاريخي نقل و كتابت در صيانت قرآن، نيز وجود انتقادات متعدد پيرامون مؤلفه اعجاز در اين دوران، مهم‌ترين دلايل انتخاب‌ مؤلفه‌هاي «نقل» و «كتابت» از سوي اصوليان براي تعريف قرآن در سده‌هاي پنجم و ششم بوده‌ است.