معناشناسي آزادي در مكتب فرانكفورت و نقد آن از ديدگاه قرآن كريم

مفهوم آزادي از جمله مباحث بسيار مهم و مطرح در بحث آزادي است. در پژوهش حاضر با استفاده از روش توصيفي تحليلي ابتدا دو مؤلفه اصلي آزادي(مفهوم آزادي، راهكارهاي دستيابي به آزادي) را در مكتب انتقادي فرانكفورت كه يك تفكر قرن بيستمي است بررسي كرده و پس از واكاوي مفهوم و مبناي آزادي در قرآن كريم، آزادي مد نظر مكتب فرانكفورت را مورد نقد قرار مي‌دهيم. يافته‌هاي پژوهش حكايت از آن دارد كه مفهوم آزادي در مكتب فرانكفورت مفهومي اخلاقي و به معناي آزادي از مناسبات نظام اقتصادي سرمايه داري است و تمركز صرف بر آزادي اجتماعي و رهايي از هرگونه قيود بيروني دارد. در حالي كه در اسلام محور مسائل اخلاقي، خود را فراموش كردن و رهايي از خود مي‌باشد؛ قرآن كريم موانع آزادي را انسان‌هاي ديگر و اميال و هواهاي نفساني انسان مطرح كرده و آزادي را در دو بُعد آزادي دروني(معنوي) و آزادي بيروني(اجتماعي) مطرح مي‌كند. مهم‌ترين نقد وارد بر مفهوم آزادي در فرانكفورت عدم تأكيد بر آزادي معنوي و آزادي دروني در كنار آزادي اجتماعي جهت دستيابي به كمال و حفاظت از حقوق جامعه و پايمال نشدن آن حقوق مي‌باشد.