تحليل سبك‌شناختي داستان هفت‌خوان رستم شاهنامه در چارچوب دستور نقش‌گراي نظام‌مند هليدي

دستور نقش گراي نظام مند هليدي دستوري است كه در قالب زبان شناسي نقش گرا تدوين شده است. حوزه سبك شناسي متون ادبي از حوزه هايي است كه اين دستور مي تواند در آن اعمال شود. اين پژوهش با هدف تحليل سبك شناسي واژگاني به بررسي افعال در داستان هفت خوان رستم شاهنامه مي پردازد. نتايج حاكي از آن است كه بر اساس فرايندهاي مادي، رابطه اي، ذهني، رفتاري، بياني و وجودي مطرح در فرانقش تجربي زبان، ويژگي سبكي اين داستان، مادي بودن فرايندهاي افعال موجود در آن است. در سطح اول در هر خوان و در سطح دوم، در همه هفت خوان فرايند مادي در مقايسه با ساير فرايندهاي يادشده بيشترين كاربرد را داشته است و بر اساس نتايج آزمون آماري كاي اسكوئر، ميان فراواني اين فرايندها و فراواني ساير فرايندهايي كه در رتبه دوم بسامد قرار داشتند، تفاوت معنادار وجود دارد. فراواني زياد فرايند مادي در هفت خوان رستم مناسبت آن را با بافت حماسي شاهنامه منعكس مي سازد كه خود از دلايل كاربرد زياد فرايند مادي در اين داستان است؛ دليل ديگر، توصيفاتي است كه فردوسي از لحظه به لحظه وقايع هر خوان ارائه داده است كه به دليل ماهيت اين صحنه ها، از افعال مادي و ملموس بهره گرفته شده كه داراي فرايند مادي هستند. فردوسي حالات و ويژگي هاي شركت كنندگان در هر خوان را با فرايند مادي توصيف كرده است تا خواننده بتواند دركي ملموس و عيني از داستان داشته باشد. اين مورد نيز دليلي بر وجود بسامد زياد فرايند مادي در اين داستان است. به طور كلي، بسامد بالاي فرايند مادي در هفت خوان رستم موجب مي شود كه خواننده دركي عيني و ملموس از وقايع هر خوان داشته باشد و يك يك وقايع هر خوان همچون صحنه اي نمايشي در برابر ديدگان وي به تصوير درآيد.