خشونت گفتاري در مطبوعات: مطالعه موردي روزنامه‌هاي فارسي

يكي از نقش‌هاي مهم زبان، انتقال احساسات هر فرد به افراد ديگر است. احساسات، مفاهيمي انتزاعي هستند كه براي بيان و درك بايد به‌صورت مفاهيم عيني درآيند و استعاره‌ها و صفات، ازجمله ابزارهاي تبديل مفاهيم انتزاعي به عيني، به شمار مي‌روند. در تحقيق كنوني برآنيم به اين سؤال پاسخ دهيم كه «آيا زبان فارسي در زمينۀ به‌كارگيري ابزارهاي زباني خشونت‌آميز، تغيير كرده است؟» براي پاسخ به اين پرسش، بايد دريابيم آيا بازنمون شناختي و ذهني بيان خشم در زبان، سير صعودي داشته است يا نزولي. يكي از بازنمون‌هاي بروز احساساتي همچون خشم در زبان روزمره، در روزنامه‌هاي منتشرشده به هر زبان، است. به‌عبارت‌ديگر، متون روزنامه‌ها بازتاب تفكّرات و گفتار هر جامعه است. ازاين‌رو، مطالعۀ خشم در تحقيق كنوني را به بررسي استعاره‌هاي مبيّن خشم در زبان فارسي و صفات به‌كاررفته بر اساس اين احساس در پيكره‌اي متشكّل از روزنامه‌هاي فارسي محدود كرده‌ايم. چارچوب نظري پژوهش كنوني بر اساس نظريۀ استعارۀ مفهومي است كه در منابع مهم و تأثيرگذاري ازجمله ليكاف و جانسون (1980) و ليكاف (1993) مطرح شده است. روش شناسايي استعاره‌ها در اين تحقيق، بر اساس روش «فرايند تشخيص استعاره» است كه در پراگلجاز (2007) مورداستفاده قرار گرفته است.در مجموع، صد سرمقاله يا تيتر اصلي خبر از روزنامه‌هاي مهم و پرتيراژ كيهان و اطلاعات كه داراي آرشيو حداقل 50 ساله  هستند (50 مورد از هر روزنامه و يك مورد از هر سال) به‌صورت اتفاقي براي اين تحقيق انتخاب و در مجموع 18 حوزۀ مبدأ براي استعاره‌ها شناسايي شد. اهميت مقالۀ كنوني از اين جهت است كه مي‌خواهد سير تغيير كاربرد خشونت در زبان فارسي را بر اساس پيكره‌اي طبيعي و واقعي از مطبوعات پرمخاطب اين زبان نشان ‌دهد و ارتباط آن را با تحوّلات اجتماعي و سياسي مهم هر دهه نشان داده، از اين طريق به الگويي شناختي از زبان فارسي بر مبناي سير تغيير خشونت در اين زبان و بازنمود آن در مطبوعات فارسي دست يابد. نتايج اين پژوهش نشان مي‌دهد كه عوامل سياسي و اجتماعي، بر الگوي تغيير روند خشونت زبان فارسي در مطبوعات تأثيرگذار بوده‌اند.