بازتاب شرايط جنگ سرد در رمان پاورقي «من جاسوس شوروي در ايران بودم»

جنگ سرد از پايان جنگ جهاني دوم در سال 1945 م آغاز شد و تا فروپاشي اتحاد جماهير شوروي در اوايل دهه نود ادامه داشت. در مورد ايران نيز بحران آذربايجان رابطه ايران و آمريكا را وارد مرحله تازه‌اي كرد، به‌گونه‌اي كه اهميت استراتژيك ايران به‌ عنوان بخشي از كشورهاي «حلقه شمالي» براي ايالات متحده به اثبات رسيد. از شهريور 1320 تا مرداد 1332 چهار گفتمان اصلي در ايران وجود داشت: پادشاهي، ماركسيستي، اسلامي، و مليت‌گرايي. در اين دوره مطبوعات از آزادي فراواني برخوردار بودند و رمان پاورقي فارسي نيز پر رونق بود. در اين مقاله، براساس رويكرد تحليل‌گفتماني لاكلائو و موفه، رماني از هفته‌نامه تهران مصور، با عنوان من جاسوس شوروي در ايران بودم بررسي شده‌است. نتايج اين بررسي نشان مي‌دهد گفتمان مفصل‌بندي ‌شده در اين رمان با گفتمان پادشاهي همساني كامل دارد. روايت راوي آشكارا به بُعدهاي گفتمان شوروي يعني رفاه و عدالت و آزادي حمله مي‌كند و اين سه را در جريان روايت چونان دال‌هاي شناوري در نظر مي‌گيرد تا در گفتمان خود مفصل‌بندي كند. بُعد ديگر اين گفتمان، يعني انترناسيوناليسم، كه در تضاد آشكار با ناسيوناليسم راوي است، نيز در اين رمان كاملاً انكار مي‌شود. درنتيجه اين رمان در قالب شرايط جنگ سرد و تأثير آن بر ايران آن سال‌ها قابل‌تحليل است.