تحليل و ارزيابي راهبردهاي حفاظتي تالاب هورالعظيم با استفاده از ماتريس هاي SWOT و QSPM

زيست­بوم­هاي تالابي، كالاها و خدمات زيست­محيطي متعددي را فراهم مي­كنند. امروزه اين­گونه سيستم­ها به­دليل فشار فوق­العاده­اي به­دليل فشارهاي انساني، افزايش شهرنشيني، صنعتي شدن و رشد بي­رويه كشاورزي و گردشگري نابخردانه و بهره­برداري بيش از حد از منابع طبيعي، با كاهش عملكرد هيدرولوژيكي، اقتصادي و زيست­محيطي مواجه شده­اند. تالاب هورالعظيم به­عنوان يكي از پناهگاه­هاي حيات وحش و زيست­بوم­هاي آبي ايران، بدليل فشارهاي وارده بر آن در چند دهه اخير، با صدمات زيادي مواجه شده است. اين تالاب در مرز مشترك ايران و عراق، در جنوب­غربي ايران و در شهرستان دشت­آزادگان از استان خوزستان، واقع شده است. به­منظور حفاظت از تالاب هورالعظيم، مديريت بهينه منابع و سياست­هاي مناسب محيط­زيستي ضرورت دارد. پژوهش حاضر با هدف تدوين برنامه راهبردي حفاظتي در تالاب هورالعظيم در سال 1394 انجام شده است. براي اين منظور، در نخستين گام، به شناسايي عوامل داخلي و عوامل خارجي پرداخته شد. سپس عوامل داخلي و خارجي در قالب جداول ارزيابي عوامل داخلي (IFE) و ارزيابي عوامل خارجي (EFE) نمره‌دهي و وزن‌دهي شدند. براي وزن‌دهي عوامل داخلي و خارجي، از فرايند (AHP) و نرم‌افزار Expert choice استفاده گرديد. ماتريس عوامل داخلي با امتياز 58/1، بيانگر اين بود كه تالاب هورالعظيم داراي نقاط ضعف بيشتري نسبت به قوت­هاي موجود و عوامل خارجي با امتياز 82/1، بيانگر وجود تهديدهاي بيشتري نسبت به فرصت­ها بود. نتايج نشان داد در ﻣﺤﺪﻭﺩﻩ مورد ﺑﺮﺭﺳﯽ، به منظور تدوين راهبردي حفاظتي، بر اساس ماتريس SWOT، ﺩﺭ ﺷﺮﺍﯾﻂ تدافعي (ﺍﺳﺘﺮﺍﺗﮋﯼ WT)، و براساس تحليل QSPM، راهبرد تهيه بانك اطلاعات از ميزان و نوع آلاينده‌ها (WT2)، داراي بالاترين اولويت به­دست آمد. بدون ترديد شناخت درست و دقيق عوامل تهديدكننده تالاب­ها، مي­تواند زمينه را براي جلوگيري و مقابله اصولي­تر با اين عوامل و نيز تهيه و اجراي دقيق طرح­هاي حفاظتي و مديريتي زيست­محيطي فراهم آورد.