نسل جديد موافقتنامه هاي بين المللي؛ برجام

در بررسي برجام از منظر بين المللي، طرح اين پرسش كه آيا برجام معاهده است يا موافقتنامه‌اي سياسي، سوالي غير دقيق و گمراه‌كننده است. چرا كه چنين رويكردي بازخورد نگاه طبقه بندي محور نظام هاي داخلي به موافقتنامه هاي بين المللي است. لذا آغاز بررسي مقاله حاضر، چگونگي و نحوه تنظيم متغيرهاي يك توافق بين المللي براي حصول آثار و نتايج مدنظر مذاكره كنندگان آن است. به دليل استفاده تنظيم كنندگان برجام از مجموعه اي از متغيرهاي مدل سازي شده ويژه، اين توافق در شأن بين المللي خود از حيث شكل، اجرا، مكانيسم حل و فصل و شروط خروج، به مراتب اجرائي تر و قوي تر از يك معاهده تنظيم شده است و از حيث محتوا نيز، از سازماني جهت اجراي بلندمدت تعهدات خود برخوردار است و اگرچه در حال حاضر درخصوص قابليت رسيدگي قضايي برجام نمي توان اظهار نظر قطعي به عمل آورد، با اين وجود رويه قضايي بين المللي مؤيد وجود قابليت قضايي برجام است. لذا بنظر مي رسد مدل انعقاد موافقتنامه هاي بين المللي از جمله برجام در حال تحول از مدل هاي قديمي به سمت اشكال جديدتري هستند كه تمركز و ثقل آنها بر جنبه هاي اجرائي و كارآمدي آنها است.