نيل به كمال در نظريه‌هاي‌ انسان كامل ابن‌عربي و انگيزش آبراهام مزلو

اصطلاح انسان كامل مورد توجه مكاتب ديني، عرفاني و فلسفي مختلف بوده و سير تكاملي را طي كرده است؛ در حوزه روان‌شناسي نيز به اين بحث پرداخته شده است كه شروع آن مقارن با شكل‌گيري مكتب انسان‌گرايي و كوشش‌هاي ابراهام مزلو و كارل راجرز بود. از آن‌جا كه ابن‌عربي نخستين كسي است كه تعبير انسان كامل را در فرهنگ اسلامي به‌كار برد، نظريه انسان كامل او و نظريه انگيزش مزلو به روش توصيفي - تطبيقي به‌ منظور بررسي امكان نيل به مرتبه كمال مورد بررسي قرار گرفت كه نشان مي‌دهد به اعتقاد هر دو، مرتبه انسان كامل با توجه به سرشت كمال‌جوي انسان، عام نوع انسان، اكتسابي و نيازمند خودشناسي است؛ ولي تعداد اندكي به اين مرتبه نايل مي‌شوند. ابن‌عربي در امكان نيل به مرتبه كمال، بر نقش استعداد ذاتي كه تابع استعداد كلي عين‌ثابت افراد است، تأكيد دارد و مزلو به بازدارنده‌هاي محيطي بيش از استعدادهاي فردي كه موروثي و ژنتيكي هستند توجه مي‌كند؛ هم‌چنين ابن‌عربي شرط وصول به كمال را، تخلق به اخلاق الهي از راه سير و سلوك، و مزلو محيط مساعد و داشتن جسارت براي مواجهه با چالش جديد مي‌داند.