جايگاه «ارتكاز» در تفسير متون ديني، حقوق معاملات و مسائل اصولي

تفسير متون ديني و قواعد حاكم بر آن همواره يكي از مباحث مهم دانش هاي زباني از جمله علم اصول فقه بوده و هست. يكي از اصول حاكم بر تفسير متون ديني كه نقش مهم و تأثيرگذاري در جريان استنباط ايفاء مي كند ارتكاز عرف است. ارتكاز تلقي و فهم اوليه مردم نسبت به يك چيز است كه در اعماق ذهن و افكار آنها رسوخ كرده است و لذا در نظام گفتگو همواره مورد توجه طرفين است. حال سؤال اصلي اين است كه  آيا «ارتكاز» نقشي در استنباط احكام فقهي حقوقي دارد؟ آيا شخص متكفل استنباط لزوماً بايد به ارتكاز عرف توجه داشته باشد يا خير؟  فرضيه اين پژوهش آن است كه با توجه به اينكه شارع مقدس در مقام تشريع با مردم و براي هدايت آنان سخن مي گويد و لذا به ارتكازات آنان توجه دارد و اگر در موردي آن را قبول ندارد صريحاً اعلام مي كند تا جلوي انحراف مردم گرفته شود. فقهاي عظام نيز در تفسير متون ديني بارها به اين قاعده تمسك كرده اند و استنباط حكم شرعي را با توجه به اين مهم انجام داده اند. اين پژوهش با ارائه تعريفي جامع از ارتكاز و تبيين زواياي آن درصدد احياي ظرفيت هاي شگرف آن است. يافته اين پژوهش آن است كه قاعده ارتكاز در تفسير متون ديني، اثبات برخي حقوق، جلوگيري از تطويل مباحث اصولي ايفاي نقش مي‌كند.